دکتر رویا میرنظامی 
فولیکول مو سوراخ های کوچکی روی پوست هستند که باعث رشد مو می شوند. طبق ادعای آکادمی پوست آمریکا، به طور متوسط یک انسان حدود 100000 فولیکول مو در پوست سر خود دارد. در این مقاله از مجله مهتاطب، می خواهیم به بررسی عملکرد فولیکول مو، نحوه رشد و تقویت و نشانه های آن بپردازیم.
از نظر بیولوژیکی، فولیکول مو به شکل تونل در اپیدرم (لایه بیرونی پوست) است. رشد مو از قسمت پایین فولیکول مو شروع می شود. ریشه موهای شما از پروتئین (کراتین) تشکیل شده و تغذیه آن از طریق خون از رگ های خونی روی پوست حاصل می شود.غدد چربی نزدیک پیازهای مو چربی را تولید میکنند که باعث تغذیه مو و پوست سر می شود.
موهای شما از دو بخش تشکیل شده است: 1. فولیکول مو 2. ساقه مو
در واقع این فولیکول است که مو را در پوست سر نگه می دارد و شامل قسمتهای زیر می شود:
پیازهایی که در ریشه موهای شما پیدا می شوند و سلول های پروتئینی برای ایجاد مو رشد میکند.
پاپیلا وظیفه خون رسانی به فولیکول های مو را برای موهای سالم به عهده دارد.
ماتریس Germinal منطقه ای است که سلول های موی جدیدی تولید میکنند. این بخش در ناحیه تحتانی فولیکول قرار دارد.
برآمدگی در وسط پیاز مو قرار دارد. بخش برآمدگی سلول های بنیادی دارد که فولیکول های مو، غدد چربی و اپیدرم را بازسازی میکند. برآمدگی همچنین دارای عضله آرکتورور است. عضله آرکتورور، بافت عضلانی است که باعث می شود موهای شما در صورت بروز لکه های صاف روی انتها بایستد.
در این فاز، مو از ریشه شروع به رشد میکند. این مرحله معمولا بین 3 تا 7 سال طول میکشد.
در این مرحله رشد کند شده و فولیکول کوچک می شود. فاز کاتاژن ممکن است بین 3 تا 4 ماه به طول انجامد.
در این مرحله موهای قدیمی میریزند و موهای جدید از همان فولیکول مو شروع به رشد میکنند. این مدت زمان بین 3 تا 4 ماه متغیر است. مطالعات معتبر و قابل اعتمادی نشان داده اند که فولیکول های مو فقط در مرحله تلوژن استراحت ندارند. در طی این مرحله فعالیت های سلولی زیادی اتفاق می افتد تا بافت ها بتوانند موهای بیشتری را تولید و تقویت کنند. به عبارت ساده تر فاز تلوژن برای تشکیل موهای سالم بسیار حیاتی است.
این طور نیست که فولیکول های مختلف، همزمان باهم در یک مرحله از چرخه رشد مو قرار داشته باشند؛ ممکن است برخی از فولیکول ها در مرحله رشد باشند در حالی که بعضی دیگر در فاز ریزش مو باشند. طبق کالج پوستی استخوان سازی آمریکا، به طور میانگین روزانه 100 رشته مو از بین می روند، یعنی حدود 90% منبع معتبر فولیکول مو در هر زمان در مرحله آناژن قرار دارند.
به طور متوسط، موهای شما هر ماه حدود نیم اینچ رشد میکنند. سرعت رشد مو با توجه به سن، نوع مو و سلامتی کلی بدن متغیر است. فولیکول مو تنها وظیفه رشد و تقویت مو را ندارد، بلکه روی شکل ظاهری مو نیز تاثیر گذار است، مثلا اینکه موی شما چقدر فر یا لخت است به نوع فولیکول و ربط دارد. فولیکول های دایره ای، موهای صاف و فولیکول های بیضی، موهای فرفری تولید میکنند.
فولیکول های مو حتی رنگ موهای شما را هم تعیین میکنند. مو نیز مانند پوست از وجود ملانین به دست می آید. ملانین دو نوع است: او ملانین و فیو ملانین.
در واقع مسائل ژنتیکی مشخص میکنند که شما اوملانین دارید یا فوملانین؛ مثلا مقدار زیادی از او ملانین، مو را سیاه، مقدار متوسطی از آن مو را قهوه ای کرده و مقدار کمی از ان مو را بلوند می کند؛ در حالی که فوملانین باعث قرمز شدن موها می شود.
ملانین مو در سلول های فولیکول مو ذخیره می شود و سپس رنگ مو را تعیین میکند. فولیکول های مو با افزایش سن ممکن است توانایی تولید ملانین را از دست بدهند که این منجر به رشد موهای سفید شود.
اگر مو از فولیکول خارج شود، امکان رشد دوباره را دارد اما در شرایطی خاص مانند آلوپسی، فولیکول ها آسیب می بینند و ممکن است به طور کامل تولید و رشد مو را متوقف کنند.
آلوپسی آندروژنتیک که به عنوان الگوی ریزش موی مردانه نیز شناخته می شود، بیماری است که بر چرخه رشد فولیکول های مو در پوست سر تاثیر می گذارد. این بیماری چرخه مو را کند و ضعیف میکند تا اینکه رشد مو کاملا متوقف شود، در نتیجه فولیکول های مو هیچ موی جدیدی تولید نمی کنند. متاسفانه 50 میلیون مرد و 30 میلیون زن به بیماری آلوپسی آندروژنتیک مبتلا هستند.
آلوپسی آره آتا یا ریزش موی سکه ای یک بیماری خود ایمنی است، یعنی سیستم ایمنی بدن به اشتباه به پیازهای مو حمله میکند چون آنها را به عنوان سلول های خارجی شناسایی میکند. آلوپسی آره آتا می تواند منجر به ریزش مو در کل بدن بشود. با اینکه هیچ درمانی برای این بیماری شناخته نشده اما تزریق استروئید می تواند ریزش مو را کند کند.
فولیکولیت وقتی ایجاد می شود که فولیکول مو دچار التهاب شود و علت آن عفونت باکتریایی است. این عارضه می تواند پوست سر، زیر بغل، صورت، بازوها و پاها را تحت تاثیر قرار دهد. فولیکولیت به صورت برجستگی های کوچک قرمز، زرد یا سفید ظاهر شود و ممکن است حاوی چرک هم باشد. فولیکولیت در اکثر مواقع نگران کننده نیست زیرا حتی بدون درمان هم از بین میرود، اما در بعضی موارد پزشک برای کنترل آن به شما داروهای خوراکی یا درمان های موضعی تجویز میکند.
این بیماری یکی از انواع ریزش مو می باشد که بسیار رایج است. معمولا علت تلوژن افلوویوم یک حادثه استرس زا بوده است که باعث می شود فولیکول های مو زودتر وارد فاز تلوژن شوند. این امر باعث نازک شدن و ریزش مو می شود.
علائم این بیماری ریزش مو در تکه هایی از سر است و در موارد شدیدتر، ریزش مو در ابروها و پاها بشود. معمولا زایمان، عمل جراحی، یک اتفاق جسمی آسیب زا، بیماری و یک شوک عصبی باعث تلوژن افلوویوم می شوند.
هنگامی که فولیکول مو به درستی تغذیه نکند، می تواند از بین برود. آنها خیلی راحت لاغر و لاغرتر می شوند تا اینکه سرانجام از سر ما می ریزند. وقتی این اتفاق بیفتد، ما کچلی را مشاهده میکنیم. اما ریزش موها در بسیاری از موارد نشان دهنده مردن فولیکول های مو نیست. در بسیاری از مواقع، فولیکول مو وارد فاز تلوژن می شود. حتی اگر موهای ما در مرحله استراحت باشند، فولیکول های دیگر درحال رشد مو هستند اما وقتی فولیکول مو بمیرد، رشد مو کاملا متوقف می شود.
برای اینکه بدانید فولیکول مو هنوز هم زنده و فعال است، کافیست نگاهی به پوست سر خود بیندازید. چنانچه موهایی هر چند کوتاه و نازک روی پوست سر خود مشاهده کردید، یعنی فولیکول های مو هنوز زنده هستند.
سشوار، اتوی مو و بیگودی های داغ فولیکول مو را ضعیف میکنند و در نتیجه ساقه های مو آسیب دیده یا فر می شوند. محققان توصیه میکنند که سشوار را در حدود 6 اینچی از سطح موهای خود نگه دارید و استفاده از آن را به هفته ای 2 یا 3 بار محدود کنید. همچنین اتوی مو و دیگر ابزارهای گرم را در درجه پایین تری قرار دهید.
موها برای رشد و تغذیه به ویتامین نیاز دارند پس حتما ویتامین هایی که در ارتباط با درمان ریزش مو هستند را در رژیم غذایی خود اضافه کنید. این ویتامین ها و مواد مغذی عبارتند از: ویتامین A، ویتامین های گروه B، ویتامین C، ویتامین D، ویتامین E، آهن، روی، زینک و مکمل هایی مانند بیوتین.
مطالعه بیشتر: خرید قرص آهن
افزایش گردش خون در پوست سر ممکن است در تقویت فولیکول مو و سلامت پوست سر تاثیر بگذارد. یک ماساژ 4 دقیقه ای پوست سر به صورت روزانه، ممکن است باعث ضخامت و قدرت مو شود. می توانید با اعمال فشار در حرکات دورانی و با نوک انگشتان، پوست سر خود را ماساژ دهید. این کار را وقتی موهایتان خیس است و یا روی موهای خشک خود انجام دهید.
دریافت پروتئین کافی در رژیم غذایی برای رشد فولیکول مو بسیار مهم است زیرا غده های مو بیشتر از پروتئین تشکیل شده اند. غذاهایی که سرشار از پروتئین هستند عبارتند از تخم مرغ، ماهی، گوشت، اسفناج و کلم پیچ، لوبیا و حبوبات.
زرده تخم مرغ حاوی پروتئین هایی است که فولیکول مو را تشکیل میدهند. زرده تخم مرغ همچنین حاوی چندین ماده مغذی ضروری است که با رشد مو و سلامت مو ارتباط دارند، از جمله ویتامین D، ویتامین A، بیوتین و فولات.
طرز تهیه ماسک تخم مرغ:
از 3 زرده تخم مرغ و 4 قاشق غذاخوری روغن نارگیل گرم استفاده کنید.
این دو ماده را باهم خوب مخلوط کنید. هنگامی که خوب مخلوط شدند، آن را به پوست سر و ریشه های خود بمالید.
پس از استفاده، کلاه یا حوله روی سر خود بگذارید و اجازه دهید که 10 الی 15 دقیقه روی سرتان بماند.
سپس با آب خنک موهای خود را بشویید.
فولیکول مو مسئول رشد و تولید موهای شما است که در سه فاز مختلف اتفاق می افتد. در صورت آسیب، فولیکول های مو فرآیند تولید مو را متوقف میکنند و چرخه رشد مو بسیار کند میشود. اگر در مورد رشد موهای خود نگرانی دارید، با شماره 02165389342 تماس بگیرید تا پزشکان داروساز مهتاطب، بهترین داروها را به شما معرفی کنند. ضمنا می توانید از داروخانه آنلاین مهتاطب، بهترین قرص مولتی ویتامین و مواد معدنی برای رشد فولیکول مو را تهیه کنید.
منابع:
https://www.healthline.com/health/hair-follicle#takeaway
https://www.healthline.com/health/how-to-strengthen-hair#use-a-cool-rinse
https://www.realhealthmag.com/article/Haircycle-growth-follicles-26463-7501
مطالعه بیشتر:
تاثیر آلودگی هوا بر ریزش مو
با انواع ریزش مو آشنا شوید
چگونه از ریزش مو در شیردهی جلوگیری کنیم؟
