جوش صورت یکی از موضوعات گسترده در زمینه سلامت و زیبایی است. وقتی جوش در صورت و بدن ظاهر می شود می خواهد در مورد سلامتی شما چیزی بگوید و از طرفی چون در زیبایی خلل ایجاد می کند پس باید سریعا به فکر درمان جوش آن باشیم. درمان های مختلف آکنه و جوش صورت شامل داروهای موضعی، داروهای خوراکی و اقدامات پزشکی است. مهتاطب امروز در مورد روش های مختلفدرمان جوش و ترکیبات موثر بر از درمان و پیشگیری از جوش میپردازد. شما میتوانید برای مشاوره خرید پکیج درمان جوش با مشاوران مهتاطب در تماس باشید.
دسته بندی ترکیبات موثر در درمان جوش
مواد لایه بردار،مواد ضد باکتری جوش،مواد ضد باکتری بسیار قوی و مواد از بین برنده چربی از زیر پوست ترکیباتی هستند که در درمان جوش کاربرد دارند.
1) مواد لایه بردار: اسید گلیکولیک، سالی سیلیک اسید، ترتینوئین
2) مواد از بین برنده چربی زیر پوست: رتینوئید، زینک، نیاسین آمید، خاک رس، زغال فعال
3) مواد ضد باکتری جوش: بنزوئیل پروکساید، آزلائیک اسید ،گوگرد و روغن درخت چای
4) داروهای ضد باکتری بسیار قوی : داکسی سایکلین،کلیندامایسین،اریترومایسین
و در نهایتداروهای موثر بر جوش صورت شامل :اسپرینولاکتون ، آکوتان و راکوتان می باشد.
آشنایی با مواد مواد لایه بردار ضد جوش
1) آلفا هیدروکسی اسید:
کمک می کند و باعث ایجاد منافذ کوچکتر می شود.زخم های آکنهآنها با کمک به از بین بردن سلولهای مرده پوست و کاهش التهاب، آکنه را درمان می کنند. اسیدهای هیدروکسی آلفا همچنین باعث تحریک رشد پوستهای جدید و نرم تر می شوند. این کار به بهبود ظاهر دو نوع اسید آلفا هیدروکسی که در محصولات بدون نسخه ی ضد آکنه مورد استفاده قرار می گیرند، اسید گلیکولیک و اسید لاکتیک هستند. اسیدهای هیدروکسی آلفا نسخه های مصنوعی اسیدهای حاصل از میوه های حاوی قند هستند.
اسید گیلیکولیک (AHA): اسید گلیکولیک یکی از معروف ترین و پرکاربردترین مواد لایه بردار است که در بسیاری از کرم های ضد جوش و ماسک های اسکراب شیمیائی مورد استفاده قرار می گیرد. اسید گلیکولیک بیشترین تاثیر را روی پوست های خشک و معمولی دارد. به این دلیل که AHA محلول در آب است و روی پوست های چرب و مختلط تاثیر چندانی ندارد. علاوه بر این، به دلیل اینکه اسید گلیکولیک محلول در آب است نمی تواند به لایه های زیرین پوست که چربی بیشتری دارند، نفوذ کند و به همین دلیل اسید گلیکولیک برای لایه برداری های عمیق مناسب نیست.
اسید گلیکولیک لایه برداری سطحی از پوست انجام می دهد به این صورت که یون های کلسیم سطح پوست را کاهش می دهد. یون های کلسیم عامل چسبندگی سلولی، روی سطح پوست هستند. با کم شدن یون های کلسیم چسبندگی بین سلول های سطح پوست کم شده و در نتیجه سلول ها از روی پوست جدا می شوند و لایه برداری انجام می شود.
اسید گلیکولیک معمولا در درصدهای بین %6 تا در کرم ها و محلول های ضد جوش مورد استفاده می گیرد. هر چقدر درصد گلیکولیک اسید بیشتر باشد، میزان لایه برداری آن بیشتر است. اگر جوش های بزرگ یا زیادی دارید یا می خواهید سریع تر نتیجه بگیرید، بهترین غلظت اسید گلیکولیک است. اما اگر پوست تان خیلی حساس است، بهتر است از کرم های و یا محلول های لایه بردار اسید گلیکولیک با غلظت %6 یا %8 استفاده کنید.
توجه داشته باشید که اسید گلیکولیک تا غلظت به راحتی با آب از روی پوست شسته می شود اما شستن غلظت های بیشتر از اسید گلیکولیک از روی پوست نیاز به مواد خاصی دارد که فقط متخصصان پوست می توانند از آن ها استفاده کنند و به همین علت استفاده از کرم ها یا محلول های لایه بردار با اسید گلیکولیک با غلظت بیشتر از 10% اصلاً توصیه نمی شود.
اسید گلیکولیک خاصیت مرطوب کنندگی دارد و به همین دلیل هم برای پوست های خشک انتخاب بسیار مناسب تری از سالی سیلیک اسید است. به طور کلی AHA ها که اسید گلیکولیک هم یکی از آن ها است، جاذب آب هستند و رطوبت را از هوای اطراف جذب کرده و روی سطح پوست نگه می دارند و به این شکل پوست را همزمان رطوبت دهی می کنند. با این حال بهتر است در درمان جوش از کرم رمطوب کننده هم استفاده کنید چون مواد ضد جوش دیگر مثل بنزوئیل پروکساید که همراه با گلیکولیک اسید برای درمان جوش به کار می روند، باعث خشک شدن شدید پوست می شوند.
بعضی افراد فکر می کنند مفهوم لایه برداری مداوم یعنی پوست نازک می شود. این باور کاملا اشتباه است، گلیکولیک اسید با افزایش سرعت بازسازی سلول جدید و کمک به کلاژن سازی نه تنها پوست را نازک نمی کند بلکه موجب افزایش ضخامت پوست نیز می شود. اما اینکه گفته شده که پوست را نازک می کند چون به طور مداوم لایه برداری می کند این به درصد AHA در کرم ها یا لوازم آرایشی بستگی دارد که در بیشتر مواقع به دلیل استفاده استاندارد از این مواد در کرم ها خاصیت مراقبتی به پوست می دهد و استفاده روزانه آن بلامانع است.
2) اسید سالی سیلیک:
بعد از اسید گلیکولیک، پر مصرف ترین لایه بردار شیمیائی اسید سالی سیلیک است که در بسیاری از کرم ها و محلول های ضد جوش و ماسک های لایه بردار مورد استفاده قرار می گیرد. اسید سالی سیلیکمحلول در چربی است و به همین دلیل برای درمان جوش در افرادی که پوست های چرب و مختلط دارند، بسیار مناسب است. علاوه بر این، به دلیل محلول بودن در چربی، اسید سالی سیلیک می تواند تا عمق زیادی در پوست نفوذ کرده و در نتیجه هم لایه برداری سطحی و هم لایه برداری عمقی انجام می دهد. این ماده به جلوگیری از مسدود شدن منافذ پوست کمک می کند در واقع ضمن پاکسازی و لایه برداری از پوست باعث تنظیم ترشح چربی پوست و درمان جوشهای پوستی میگردد. فرآورده های اسید سالیسیلیک OCT با قدرت 0.5 تا 5 درصد در دسترس هستند. عوارض جانبی احتمالی شامل سوزش خفیف و تحریک پوست است.
کراتین، پروتئین اصلی سازنده پوست است. اسید سالی سیلیک با شکستن پیوندهای کراتین در پوست باعث جدا شدن سلول های پوست و لایه برداری می شود. اسید سالی سیلیک در غلظت های بین %0.5 تا %2 در کرم ها و محلول های ضد جوش و ماسک های لایه بردار مورد استفاده قرار می گیرد. برای جوش های برزگ و قوی بهتر است از اسید سالی سیلیک با غلظت %2 استفاده شود و برای پوست های حساس بهتر است غلظت های %0.5 یا %1 مورد استفاده قرار بگیرند. توجه کنید که اسید گلیکولیک و اسید سالی سیلیک خاصیت آنتی باکتریال قوی ندارند و باید همراه با بنزوئیل پروکساید و یا دیگر مواد آنتی باکتریال مورد استفاده قرار بگیرند تا بهترین نتیجه را بدهند. اما به تنهائی برای درمان جوش های سر سیاه و بعضی جوش های سر سفید کوچک می توانند مورد استفاده قرار بگیرند. با این حال، روی جوش های کیستیک و بزرگ به تنهائی تاثیر چندانی ندارند.
طرز مصرف اسید سالی سیلیک:
سالی سیلیک اسید اشکال مختلفی دارد و برای کودکان کم سن و سال، برای سطح وسیع پوست به مدت طولانی و همراه پانسمان اصلا توصیه نمی شود. همچنین پوست های ملتهب و حساس یا عفونی نیز نباید از این دارو استفاده کنند، چون ممکن است باعث خونریزی شود و باید همودیالیز انجام شود. از این دارو به عنوان سوزاننده هر روز یا یک روز درمیان محلول 50-12% روی پوست استعمال شود.
3) ایزوترتینوئین (آکوتان، راکوتان):
ایزوترتینوئین یکی از مشتقات ویتامین A است که برای آکنه ها و جوش های شدید پوستی به کار می رود. به این صورت که موجب کاهش غدد چربی می شود و ترشح چربی را کم می کند که اصلی ترین کار برای جلوگیری از ایجاد جوش است. این دارو به عنوان آخرین دارو توسط پزشک تجویز می شود، زیرا فقط برای جوش های شدید و حاد تجویز می شود. ایزوترتینوئین تنها درمانی است که بر علل اصلی موثر در ایجاد آکنه اثر می گذارد. عوارض این دارو در دوران بارداری بسیار خطرناک است، مصرف این دارو ممکن است در دوران بارداری موجب سقط جنین شود و در مواردی هم ممکن است باعث ایجاد مشکلات قلبی و عروقی یا اسکلتی در جنین شود. تصویر زیر نتایج تحقیقات در مورد میزان تاثیر روش های مختلف درمان جوش بر روی جوش های معمولی است. همان طور که در نمودار زیر هم قابل مشاهده است، اریترومایسین بیشترین تاثیر را در درمان جوش های معمولی دارد و حدود p افرادی که از اریترومایسین استفاده کرده اند، نتایج خوب و خیلی خوبی در درمان جوش های خود گرفته اند، و فقط 7 درصد نتایج ضعیفی گرفته اند. در حالی که این درمان با بنزوئیل پروکساید حدود @ نتایج خوب و خیلی خوبی گرفته اند و 20% نتایج ضعیف و یا خیلی ضعیفی داشته اند. نتایج درمان جوش های معمولی با استفاده از ایزوترتینوئین ها هم بسیار شبیه به نتایج بنزوئیل پروکساید است.
با اینکه اریترومایسین بهترین روش درمان جوش های معمولی است با این حال به دلیل عوارض جانبی آن، درمان جوش با استفاده از بنزوئیل پروکساید همراه با ماسک های لایه بردار انجام می شود و در صورتی که نتیجه لازم به دست نیاید و همچنان جوش ها مقاوم به درمان باشند، اریترومایسین تجویز می شود. درمان های هرمونی هم فقط برای جوش های بسیار مقاوم و قوی تجویز می شوند و همان طور که قابل مشاهده است، تاثیر آن ها بر روی جوش های عادی به اندازه بنزوئیل پروکساید است.
در انتها ذکر این نکته لازم است که در انتخاب محصول مناسب برای درمان جوش عواملی مثل نوع پوست، شدت جوش، نوع جوش و عامل به وجود آورنده جوش بسیار مهم و تاثیر گذارد و این مقاله بیشتر جنبه اطلاع رسانی در مورد مواد به کار رفته در محصولات ضد جوش را داشته و توصیه اکید داریم که درمان شخصی جوش های خود بدون مشاوره با متخصص پوست و یا دکتر داروساز پرهیز کنید. درمان نادرست جوش بدون مشاوره با متخصص پوست یا دکتر داروساز می تواند به پوست شما آسیب برساند و حتی ممکن است جوش های شما را بدتر کند. به همین دلیل توصیه می کنیم قبل از خرید و مصرف محصولات ضد جوش از دکترهای داروساز مشاوره بگیرید. برای جوش های کیستیک یا بزرگ هم حتماً به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید.
5) رتینول (ترتینوئین):
رتینول برای جلوگیری از شکل گیری جوش ها موثر است. این ماده رشد سلول ها را تحت تأثیر قرار می دهد و باعث افزایش ترن اوور سلولی برای انسداد منافذ می شود. ممکن است قبل از بهتر شدن، آکنه شما بدتر شود زیرا روی جوش هایی که از قبل زیر پوست شما شروع به کار کرده اند، اثرمی گذارد. باید به طور مداوم مورد استفاده قرار گیرد و ممکن است 8 تا 12 هفته طول بکشد تا به نتیجه برسد. رتینول معمولا با تجویز پزشک قابل تهیه است.
آشنایی با مواد از بین برنده چربی پوست و ضد جوش
1) نیاسینامید:
نیاسین آمید همان ویتامین b3 هست که فواید زیادی دارد و بصورت خوراکی و موضعی مورد استفاده قرار میگیرد. فواید این ترکیب بر جوش به شرح زیر است:
1) جمع کردن منافذ پوست:این مورد در ادامه مقاله توضیح داده شده است. 2)درمان جوش و آکنه: این ماده به طور مشخص منافذ پوست را جمع می کند. تجمع سبوم در منافذ باعث ایجاد جوش می شود. اگر منافذ پوست شما بزرگ شود، شاهد افزایش آکنه و جوش خواهید بود. به همین دلیل نیاسینامید در بسیاری از محصولات درمان جوش حضور دارد. همچنین این ماده مقدار ترشح چربی را برای پوست های چرب کاهش می دهد.
2) رتینوئید:
رتینوئید مشتقات ویتامین A هستند و در سه شکل ترتینوئین ( با غلظت های %0.01 تا %0.1)، آداپالن (با غلظت های %0.1 تا %0.3)، و تازاروتین (با غلظت های %0.05 تا %0.1) در کرم های ضد جوش مورد استفاده قرار می گیرند. روش درمان جوش رتینوئیدها با دیگر محصولات ضد جوش متفاوت است، به این شکل که رتینوئیدها با افزایش تولید سلول های تازه زیر پوست باعث جدا شدن چربی و سلول های مرده سطح پوست شده و جوش را از بین می برد. رتینوئیدها برای درمان جوش های سرسیاه و سرسفید کوچک و معمولی می توانند استفاده شوند اما روی جوش های بزرگ و یا کیستیک تاثیری ندارند. توجه داشته باشید که رتینوئیدها نباید همزمان با بنزوئیل پروکساید استفاده شوند چون بنزوئیل پروکساید باعث تجزیه شدن رتینوئیدها شده و در نتیجه رتینوئید خاصیت شان را از دست می دهند. تاثیر رتینوئید بر روی جوش به این صورت است که با جمع کردن منافذ و کاهش و کنترل چربی پوست می شود و به همین روش اصلی ترین دلیل ایجاد جوش روی پوست که چربی می باشد را از روی پوست حذف می کند و از ایجاد جوش جلوگیری می کند.
طرز مصرف رتینوئید: رتینوئید را شب ها مصرف کنید و در روز از کرم ضد آفتاب استفاده کنید. به این صورت که ابتدا صورتتان را با پاک کننده مناسب (بهتر است از پاک کننده های حاوی AHA یا سالی سیلیک اسید استفاده کنید که توصیه می شود از انواع قوی آن ها نباشد) تمیز کنید، پس از پاک کردن پوست 20 دقیقه صبر کرده سپس به اندازه مورد نیاز از کرم حاوی رتینوئید روی پوست صورت و گردن استفاده کنید و بعد از آن کرم مرطوب کننده استفاده کرده (اگر پوست حساسی دارید قبل از رتینوئید، مرطوب کننده بزنید) بعد از 15 تا 30 د دقیقه آن را بشویید. در صورت احساس سوزش بعد از 15 دقیقه پاک شود.
2) زینک (روی):
زینک یک ماده معدنی مناسب برای از بین بردن جوش است. زینک در 2 حالت خوراکی و پماد موضعی وجود دارد. زینک از پوست در برابر عفونت باکتریایی و التهاب محافظت می کند. همچنین مصرف زینک باعث کاهش تولید چربی پوست می شود که از این راه ها از ایجاد آکنه و جوش بر روی پوست جلوگیری می کند. بهترین راه مصرف زینک برای جوش، استفاده از پماد موضعی بر روی پوست است که اگر همراه با اریترومایسین باشد می تواند به خوبی پوست را پاک سازی کرده و از ایجاد چربی روی پوست جلوگیری کند. میزان مصرف زینک به صورت خوراکی برای درمان آکنه و جوش حدود 30 میلی گرم در روز است. از مصرف بیش از حد زینک بپرهیزید؛ زیرا ممکن است موجب کمبود مس در بدن شود.
3) بنزوئیل پروکساید:
این ماده باکتری های عامل ایجاد آکنه را از بین می برد، به از بین بردن چربی اضافی پوست و از بین بردن سلول های مرده پوست که موجب انسداد منافذ پوست می شوند، کمک می کند. محصولات بنزوئیل پراکسید OTC با قدرت 2.5 تا 10 درصد در دسترس هستند. عوارض جانبی احتمالی شامل:خشکی پوست، پوسته پوسته شدن، قرمزی، سوزش و لکه دار شدن است، به خصوص اگر پوست حساسی داشته باشید. هنگام استفاده از بنزوئیل پراکسید مراقب باشید، زیرا می تواند مو و لباس را سفید کند.
4) خاک رس:
خاک رس فقط برای ساخت سفال نیست – این ماده به دلیل خاصیت ضد التهابی، یک ماده آرام بخش و فرونشاننده در درمان آکنه (معمولاً به صورت ماسک) است. خاک رس به نرم شدن پوست و کاهش تولید چربی پوست کمک می کند.
5) نارون کوهی:
دارای خاصیت ضد التهابی و قابض است که به کوچک شدن منافذ کمک می کند و در عین حال باعث تسکین پوست و رفع التهاب می شود و می تواند از آکنه جلوگیری کند. ویچ هازل معمولاً در محصولات بدون نسخه برای درمان آکنه بخصوص در محصولات آکنه پوست چرب استفاده می شود.
اینها از مهمترین و قویترین ترکیبات موثر بر درمان جوش هستند.
آشنایی با مواد ضد باکتری جوش
1) بنزوئیل پروکساید: این دارو برای درمان جوش و آکنه بسیار موثر است اما نباید به صورت خودسرانه از آن استفاده کنید. این ماده برای کاهش و درمان آکنه های خفیف و متوسط بسیار موثر است و عموما با یک داروی درمانی دیگر تجویز می شود. بنزوئیل پروکساید سلول های مرده را از بین برده و موجب افزایش سرعت بازسازی سلولی پوست می شود اما اصلی ترین کار آن مبارزه با باکتری هاست، علاوه بر آن برای درمان عفونت های قارچی پوست نیز مناسب است.
معمولا در طول استفاده از بنزوئیل پروکساید پوست کمی خشک شده و دچار پوسته ریزی می شود. میزان استفاده از آن حتما باید توسط پزشک بر اساس شدت آکنه تعیین شود ولی به طور معمول 2 بار در روز استفاده می شود؛ به این صورت که ابتدا صورت را شسته و خشک کنید و سپس به میزان لازم روی قسمت های مورد نظر مصرف کنید. این دارو برای 8 تا 12 هفته تجویز می شود و بعد از 3 هفته علائم بهبودی نمایان می شود.
درصد های مختلف بنزوئیل پروکساید و میزان تاثیر آن ها
بنزوئیل پروکساید در 3 دوز موجود است:
2.5 درصد
5 درصد
10 درصد
از بنزوئیل پروکساید برای درمان جوش های ملایم و متوسط استفاده می شود. برای درمان می توان از ژل 2.5% شروع کرد. البته غلظت های %5 و نیز موجود می باشد اما ترجیحا درمان از درصد های پایین تر شروع شود تا احتمال ایجاد قرمزی و حساسیت کمتر باشد. بنزوئیل پروکساید روی پوست حساس و ملتهب و به خصوص روی زخم اصلا نباید استفاده شود. اگر بعد از مدتی آکنه ها بهبود نیافت و بدتر شد حتما استفاده دارو را قطع کرده و به پزشک مراجعه کنید. اگر مصرف دارو را فراموش کردید در نوبت بعد استفاده کنید ولی آن را دو برابر نکنید چون به پوست بسیار ضرر می رسانید. بهترین تاثیر را در کنار سالی سیلیک اسید می گذارد؛ به طوری که سالی سیلیک اسید پوست را لایه برداری کرده و چربی اضافی منافذ پوست را خارج می کند که این امر موجب نفوذ پذیری بیشتر بنزوئیل پروکساید در لایه های عمقی پوست شده و مبارزه با باکتری را در این لایه ها انجام می دهد.
2) روغن درخت چای: یک ترکیب گیاهی که دارای خواص ضد باکتریایی و ضد التهابی برای کمک به کاهش آکنه است. روغن درخت چای یکی از بهترین ترکیبات OTC برای درمان آکنه است. تحقیقات نشان داده است که 5 درصد روغن درخت چای دارای نتایج قابل مقایسه ای با 5 درصد بنزوئیل پراکسید است. اما این درمان طبیعی می تواند برای بعضی ها خیلی سخت باشد؛ افرادی که دارای پوست حساس یا اگزما هستند باید مراقب استفاده از روغن درخت چای باشند.
روغن درخت چای چربی و سبوم پوست را کاهش داده و عملکردی مشابه بنزوئیل پروکساید دارد. این ماده از ایجاد جوش جلوگیری می کند و جوش های صورت را کاهش می دهد و باعث خشک شدن جوش می شود. در محصولات ضد جوش و ضد آکنه گیاهی از این ماده استفاده می شود. روغن درخت چای باید بر روی موضع مشخص استفاده شود و بعد از 20 دقیقه پاک شود. این ماده خاصیت مرطوب کنندگی ضعیفی دارد پس همراه آن باید از مرطوب کننده و ضد آفتاب استفاده کنید. روغن درخت چای برای رفع سیاهی دور چشم، اگزما و پسوریازیس، سوزش بعد از اصلاح، درمان زگیل و پاک کردن آرایش نیز مناسب است.
تفاوت بنزوئیل پروکساید و روغن درخت چای
بنزوئیل پروکساید و روغن درخت چای عملکردی کاملا مشابه یکدیگر دارند، با این تفاوت که بنزوئیل پروکساید یک ماده شیمیایی است و روغن درخت چای یک ترکیب گیاهی است. البته روغن درخت چای به اندازه بنزوئیل پروکساید سریع عمل نمی کند و به زمان بیشتری برای درمان نیاز دارد ولی در عوض روغن درخت چای هم به اندازه بنزوئیل پوست خشک نمی کند و کمتر پوسته شدن پوست را مشاهده می کنید.
3) سولفور (گوگرد):
گوگرد یا سولفور از عناصر مهم برای بدن است. این عنصر برای پوست خواص بسیاری دارد. این ماده نیز بصورت خوراکی وموضعی مورد استفاده قرار میگیرد.
کمبود سولفور موجب پیدایش و تشدید آکنه و جوش روی پوست می شود. خوردن روزانه 1 وعده مواد غذایی حاوی سولفور برای تامین گوگرد بدن کافی است. گوگرد باعث کاهش و کنترل چربی پوست شده و به این روش از ایجاد جوش جلوگیری می کند. مصرف موضعی گوگرد سلولهای مرده پوستی را که مسدود کننده منافذ است از بین می برد و به از بین بردن چربی اضافی کمک می کند. اغلب با ترکیبات دیگری مانند اسید سالیسیلیک ، بنزوئیل پراکسید یا رزورسینول ترکیب می شود. محصولات حاوی گوگرد ممکن است باعث خشکی پوست شوند و برخی محصولات بوی نامطبوع دارند.
4) آزلائیک اسید:
مصرف این دارو علاوه بر درمان و از بین بردن جوش ها موجب ترمیم جای جوش های قدیمی نیز می شود. این ترکیب برای تمام سطح پوست کاربرد دارد تا از ایجاد جوش فعال زیر پوستی جلوگیری شود و صرفا مخصوص روی جوش نیست. آزلائیک اسید عملکرد تدریجی و آهسته ای دارد و برای درمان جوش به چندین ماه استفاده نیاز دارد، پس برای استفاده از آن باید صبور بوده و به طور منظم از آن استفاده کرد.
این نوع داروی آکنه باکتری ها را از بین می برد و سلول های مرده پوستی را که می توانند منافذ را ببندند، لایه برداری می کند. این دارو برای کاهش P. acnes (پرپیونی باکتریوم آکنس یا باکتری های عامل جوش) موثر است، بنابراین مانند آنتی بیوتیک عمل می کند. اسید آزلائیک که به صورت کرمی و ژل موجود است، برای آکنه های خفیف تا متوسط بهترین گزینه است. اسید آزلائیک بیشتر اوقات باید با تجویز پزشک استفاده شود اما ممکن است در بعضی از محصولات OTC به عنوان یک ماده مؤثر در درمان جوش نیز وجود داشته باشد.
آزلائیک اسید یک ترکیب دارویی موثر بر روی آکنه و جوش های خفیف تا متوسط است. این ترکیب باعث از بین بردن پروپیونی باکتر از روی پوست می شود. پروپیونی باکتر نوعی باکتری پوستی است که موجب ایجاد التهاب می شود. آزلائیک اسید کومدون های سر سیاه و سر سفید را از روی پوست محو می کند و از انسداد منافذ پوست جلوگیری می کند و با خاصیت آنتی باکتریال منافذ را پاک سازی کرده و از ایجاد جوش و التهاب زیر پوست جلوگیری می کند. علاوه بر این آزلائیک اسید به از بین بردن سلول های مرده پوست نیز کمک می کند.
تفاوت بنزوئیل پروکساید و روغن درخت چای با سولفور و آزلائیک اسید
بنزوئیل و روغن درخت چای را بیشتر برای جوش های التهابی و سر قرمز استفاده می کنند و فقط برای روی جوش مصرف می شوند. اما سولفور یا گوگرد و آزلائیک اسید برای جوش های خفیف استفاده می شوند و خاصیت درمانی به مراتب کند تری نسبت به بنزوئیل و روغن درخت چای دارند. همچنین از آزلائیک اسید بر خلاف بنزوئیل و روغن درخت چای برای تمام صورت استفاده می شود. لازم به ذکر است که موارد بررسی شده در این مقاله صرفا برای بالا بردن سطح اطلاعات علمی شما در خصوص جوش ها و درمان آن هاست؛ پس به هیچ عنوان نسبت به درمان خودسرانه آن ها اقدام نکنید و حتما با پزشک در مورد مشکل پوستی خود مشورت کنید.
3) معرفی مواد ضد باکتری بسیار قوی (همراه با نسخه پزشک)
1) کلیندامایسین:
این ماده از داروهای آنتی بیوتیک است که با تجویز پزشک مورد استفاده قرار می گیرد و خاصیت آنتی باکتریال داشته و عفونت های جدی باکتریایی را از بین می برد. کلیندامایسین باعث خشک شدن جوش ها می شود. این دارو فقط در دوز 1% برای جوش مورد استفاده قرار می گیرد. جوش جای مناسبی برای تکثیر باکتری است. با تکثیر باکتری جوش مقاوم تر و ملتهب تر می شود. در این مواقع (در صورت تجویز پزشک) بعد از شست و شو با شوینده ملایم و مخصوص پوست از کلیندامایسین بنا بر شدت جوش یا آکنه 1 یا 2 بار به تمام صورت (از مصرف برای دور چشم و داخل بینی بپرهیزید) این محلول را آغشته می کنید تا پوست کاملا پاک شود. سپس صورت را با آب ملایم یا ولرم (از شستن پوست با آب داغ یا سرد پرهیز کنید چون باعث تحریک آکنه می شود) بشویید. کلیندامایسین با اریترومایسین تداخل دارد و نباید با هم مصرف شود، زیرا یکدیگر را خنثی می کنند.
اریترومایسین:
اریترومایسین یک آنتی بیوتیک بسیار رایج برای آکنه است. این ماده دارای خواص ضدالتهابی است که علاوه بر کشتن باکتری ها، به کاهش قرمزی ضایعات نیز کمک می کند. دوز اریترومایسین بسته به نوع مورد استفاده متفاوت است، اما به طور معمول 250 تا 500 میلی گرم دو بار در روز تجویز می شود. اریترومایسین باید با غذا مصرف شود زیرا در غیر این صورت می تواند باعث ناراحتی معده و حالت تهوع شود. زنان باردار نباید اریترومایسین مصرف کنند.
اریترومایسین یک آنتی بیوتیک است که به صورت تزریقی، خوراکی و موضعی وجود دارد. فرم موضعی آن درد و غلظت 2% و 4% برای درمان جوش و آکنه مورد استفاده قرار می گیرد. اریترومایسین هم مانند کلیندامایسین برای تمام صورت باید استفاده شود تا منافذ بسته شده پوست (که موجب ایجاد جوش می شود) را پاک سازی کرده و با خاصیت آنتی باکتریال خود، باکتری های تکثیر شده در محل جوش را نیز از بین می برد و از ایجاد دوباره جوش جلوگیری می کند. اریترومایسین در کنار لایه بردارها مثل ترتینوئین تاثیر سریع تری دارد.
3) داکسی سایکلین:
داکسی سایکلین اغلب برای افرادی که پوستشان به اریترومایسین یا تتراسایکلین پاسخ نمی دهد یا توان تحمل آنها را ندارد ، یا برای کسانی که احتمالاً با دستورالعمل بدون مواد غذایی تتراسایکلین (مانند پسران نوجوان) مشکل دارند، استفاده می شود. دوز داکسی سایکلین با 50 تا 100 میلی گرم دو بار در روز شروع می شود. این دارو باید با غذا مصرف شود؛ در غیر این صورت، می تواند تهوع قابل توجهی ایجاد کند. داکسی سایکلین احتمالا بیشتر از تتراسایکلین باعث افزایش حساسیت به خورشید یا ایجاد آفتاب سوختگی می شود، پدیده ای که با نام حساسیت به نور شناخته می شود. داروهای آکنه دیگری نیز وجود دارند که ممکن است باعث ایجاد حساسیت به نور شوند، مانند بنزوئیل پراکسید، اسیدهای آلفا هیدروکسی و رتینوئیدهای موضعی.
داکسی سایکلین از داروهای رایجی است که در ابتدای درمان آکنه تجویز می شود. این دارو یک آنتی بیوتیک خوراکی است که متوقف کردن رشد باکتری ها آن ها را از بین می برد. داکسی سایکلین کاربردهای بسیاری دارد که یکی از کاربردهای اصلی آن درمان جوش و آکنه است که به میزان 50 تا 100 میلی گرم در روز باید مصرف شود. این دارو با سایر داروها مثل ایزوترتینوئین، داروهای تشنج و یا رقیق کننده های خون مثل وارفارین ممکن است تداخل داشته باشد، پس اگر بیماری خاصی دارید حتما با پزشک خود در میان بگذارید. داکسی سایکلین را با یک لیوان آب پر طبق نظر پزشک مصرف کنید و 2 ساعت قبل و بعد از مصرف این دارو از مصرف آهن، مولتی ویتامین، کلسیم و داروهای ملین خودداری کنید. تهوع، استفراغ، معده درد، کاهش اشتها، اسهال، خارش پوستی و ترشحات واژینال از عوارض مصرف این داروست.
تفاوت کلیندامایسین، اریترومایسین، داکسی سایکلین
برای درمان آکنه در افرادی که به اریترومایسین حساسیت دارند یا به درمان با اریترومایسین پاسخ ندادند این دارو را تجویز می کنند. البته داکسی سایکلین هم می تواند باعث ایجاد حساسیت شود. از کلیندامایسین برای درمان عفونت ناشی از باکتری های بی هوازی مانند پروپیونی استفاده می شود. همچنین در مبارزه با باکتری های مقاوم به درمان نیز موثر است اما اریترومایسین فقط باکتری ها را مهار می کند و مقدار آن ها را ثابت نگه می دارد تا بدن به طور طبیعی آن ها را از بین ببرد. بنابراین اریترومایسین زمانی موثر است که التهاب و آکنه ضعیف و کوچک است و بزرگترین تفاوت این دارو با کلیندامایسین در مکانیسم اثر بر روی جوش خاص است که کلیندامایسین با کشتن باکتری بر روی تمام انواع جوش استفاده می شود. همچنین اریترومایسین به نسبت داکسی سایکلین بیشتر ایجاد حساسیت می کند و باعث خشکی شدید و واکنش های آلرژیک می شود.
4) تتراسایکلین:
تتراسایکلین رایج ترین آنتی بیوتیک برای آکنه است. دوز شروع معمول 500 میلی گرم و دو بار در روز است و تا زمانی که کاهش قابل توجهی در ضایعات آکنه مشاهده شود ادامه می یابد. سپس این دوز را می توان به دو بار در روز به میزان 250 میلی گرم کاهش داد یا متوقف کرد. تتراسایکلین باید با معده خالی مصرف شود تا مؤثرتر باشد. برای یک پسر نوجوان که مدام در حال خوردن است، این کار می تواند بسیار مشکل باشد. تتراسایکلین نباید به زنان باردار یا کودکان زیر 9 سال تجویز شود.
5) مینوسیکلین:
مینوسین (مینوسیکلین) یکی از مشتقات تتراسایکلین است که برای ده ها سال به عنوان درمانی برای آکنه به طور موثر مورد استفاده قرار گرفته است. این دارو به ویژه برای آکنه های چرک دار مفید است. (آکنه چرکدار- pustule - یک تاول حاوی چرک مانند جوش سر سفید است که با قرمزی احاطه شده است.) اگرچه جذب مینوسیکلین با غذا کاهش می یابد، اما به اندازه کاهش مشاهده شده با تتراسایکلین، قابل توجه نیست. دوز شروع معمول 50 تا 100 میلی گرم دو بار در روز است. عمده عوارض جانبی مینوسیکلین شامل سرگیجه، حالت تهوع، استفراغ، تغییر رنگ پوست و تغییر رنگ دندان است. تغییرات پوستی و دندانی بیشتر در افرادی مشاهده می شود که مدت طولانی مینوسیکلین مصرف کرده اند. مینوسیکلین (و از نظر تئوریکی هرگونه مشتقات تتراسایکلین) در افرادی که از Accutane (ایزوترتینوئین) استفاده می کنند باید اجتناب شود، زیرا ترکیب این موارد ممکن است منجر به ایجاد شرایطی شود که در آن فشار درون جمجمه افزایش می یابد.
6) سپترا/باکتریم و ماکرولید:
سپترا یا باکتریم (سولفامتوکسازول/ تریمتوپریم) و زیتروماکس(آزیترومایسن) که یک ماکرولید است اغلب برای درمان آکنه های التهابی متوسط تا شدید مورد استفاده قرار می گرفته است. به نظر می رسد مطالعات اخیر در این شرایط یک آنتی بیوتیک را به دیگری ترجیح دهند، اما ظاهرا داروها وقتی با درمان موضعی همراه می شوند عملکرد بهتری دارند. واکنش های آلرژیک(سولفا آلرژی) معمولا در سولفانومید ها و مقاومت های قابل توجه در هر دو دسته ی این آنتی بیوتیک ها دیده شده است.
درمان جوش هورمونی ناشی از اختلالت هورمونی
1) قرص های ضد بارداری:
قرص های ضد بارداری ترکیبی، که شامل هورمون های استروژن و پروژستین هستند، به تنظیم نوسانات هورمونی که باعث آکنه های چرخه ای می شوند و چربی اضافی را کاهش می دهند ، کمک می کنند. داروهای ضد بارداری خوراکی معمولاً با سایر داروهای ضد جوش مانند بنزوئیل پراکسید یا اسید سالیسیلیک همراه هستند.
2) اسپیرونولاکتون:
اسپیرونولاکتون یک داروی خوراکی است که می تواند عملکرد هورمون های بدن را بر روی غدد چربی پوست متوقف کند. این دارو برای آکنه توسط FDA تأیید نشده است، اما به طور ویژه برای خانمهایی مفید است که آکنه دارند و در زمان قاعدگی و یائسگی بدتر می شود. برخی از جوش ها به علت اختلالات هورمونی به وجود می آیند. از اسپیرونولاکتون به عنوان یک درمان موثر در تنظیم هورمون ها در کنار قرص های ضد بارداری استفاده می کنند. با تنظیم هورمون ها یکی از عوامل ایجاد جوش خنثی شده و ایجاد جوش در سنین بالا را کاهش می دهد. از این دارو برای درمان جوش های بزرگسالی که بزرگ و دردناک هستند استفاده می شود که این جوش ها در خانم ها ایجاد شده و معمولا در دوران قاعدگی و تخمک گذاری تشدید می شود. در زنان بزرگسال بین سنین 25 تا 40 سال علت آکنه هورمون هایی است که غدد چربی را تحت تاثیر می دهند که این غدد در زنان بزرگسال بیشتر به هورمون ها پاسخ می دهند. برای بهبود و درمان قطعی آکنه کیستیک، حداقل 12 هفته زمان لازم است؛ البته این بیماری یک بیماری مزمن است و بهتر است بیمار همیشه تحت مراقبت باشد. مصرف این دارو تا زمان باردار شدن ادامه می یابد.
3) رتینوئیدهای خوراکی:
ایزوترتینوئین (Accutane و Roaccutane): ایزوترتینوئین نوعی قرص رتینوئید و از مشتقات ویتامین A است که در درمان آکنه های برگشتی شدید استفاده می شود. آکوتان و راکوتان برای درمان آکنه های شدید و پس از بی اثر بودن تمامی داروهای دیگر، طراحی شده اند. طبق گزارش آکادمی پوست آمریکا، حدود 85 درصد از بیماران بعد از یک بار درمان ، پاکسازی دائمی را مشاهده می کنند. داروی قوی و خودکفای که کارش متوقف کردن تولید چربی است. علت اصلی بروز آکنه چربی است. مهم نیست که چقدر باکتری یا چقدر انسداد پوست دارید. اگر بتوانید تولید چربی را متوقف کنید، آکنه را در چشمه آن خشک می کنید. این دارو قادر به درمان دائمی آکنه است. اما این دارو عوارض جانبی جدی دارد از جمله نقص هنگام تولد و احتمالاً افسردگی. قبل از مصرف دارو ، بیماران نیاز به انجام یک آزمایش پزشکی کامل ، از جمله آزمایش های بارداری دارند (شما نمی توانید در هنگام مصرف دارو باردار باشید یا باردار شوید). معاینه ماهانه با متخصص پوست نیز لازم است.
4) رتینوئیدهای موضعی:
رتینوئیدهای موضعی مشتق شده از ویتامین A از جمله ترتینوئین (Retin-A)، آداپالین و تازاروتن نه تنها خطوط و چروک های ریز را صاف می کنند بلکه سلولهای مرده پوستی را که باعث انسداد و آکنه می شوند ، از بین می برند. مانند هر نوع داروی لایه بردار آکنه، رتینوئیدها نیز می توانند باعث سوزش پوست، خشکی و قرمزی شوند، به خصوص اگر پوست حساسی دارید یا از دارو با غلظت زیاد استفاده می کنید و یا از محصول بیش از حد استفاده می کنید. برای کمک به مقابله با عوارض پوسته پوسته شدن و حساسیت به آفتاب، باید یک مرطوب کننده غیر کومدون زا ( که منافذ را نمی بندد) و ضد آفتاب استفاده کنید.
روتین روزانه برای پوستهای جوشدار
روتین روزانه یکی از مهمترین ترفندها برای داشتن پوستی سالم و جوان است. این موضوع برای همه نوع پوست حتی پوستهای دارای جوش اهمیت دارد. شما با داشتن روتین روزانه مخصوص پوست چرب و جوشدار میتواند ضمن درمان جوشهای پوستی خود از ایجاد جوش جدید نیز پیشیری نمائید و در نتیجه دچار لک و اسکار به جا مانده از جوش نشوید. در ادامه به شما یک روتین روزانه پوست جوشدار را معرفی میکنیم که در داروخانه مهتاطب رضایت مشتری زیادی داشته اند و میتوانید این پکیج را از طریق ارسال عکس به شماره 09302007587 در برنامه ایتا و روبیکا خریداری نمائید.
در روتین روزانه هر نوع پوستی استفاده از کرم ضد آفتاب، مرطوب کننده، شوینده و کرم دورچشم ضروری است. حالا افرادی که پوست جوشداری دارند باید تمامی این محصولات را فاقد چربی و دارای ترکیبات موثر بر درمان و پیشگیری از جوش تهیه کنند. همچنین بر اساس نوع و وخامت جوشها نیاز به حصولات زیر نیز دارند:
درمان جوش صورت فقط با استفاده از یک کرم ممکن نیست، بلکه شما نیاز به چند محصول با کارآیی های متفاوت که هر کدام به نحوی در رویه درمان جوش شما موثرند نیاز اساسی دارید. درمانی که برای شما مناسب است بستگی به شرایط فردی شما دارد. اگر آکنه های خفیف تا متوسط مانند سرهای سفید یا جوش های سر سیاه دارید، درمان شما باید نسبتاً آسان باشد (حداقل 1 ماه). اما اگر آکنه کیستیک یا التهابی دارید، درمان شما می تواند چالش برانگیزتر باشد. آکنه کیستیک یک یا چند کیست بزرگ، دردناک و قرمز در زیر سطح پوست شما است. پزشک یا متخصص پوست شما می تواند در تشخیص نوع آکنه شما کمک کند. (بیش از 3 ماه)
درمان جوش با آنتی بیوتیک ها (درمانهای نسخه ای)
داروهای آنتی بیوتیک اغلب برای درمان جوش مورد استفاده قرار می گیرند زیرا به کاهش تعداد باکتری ها در داخل و اطراف غدد چربی پوست که متشکل از یک فولیکول مو، غده سباسه و مو است، کمک می کند. جوش به دلیل تأثیر هورمون ها بر این واحد ایجاد می شود. به طور خاص، فولیکول مسدود می شود و رشد بیش از حد باکتری های طبیعی پوست، یعنی پروپیونیباکتریوم آکنس، باعث از بین رفتن پوشش فولیکولی می شود. این فرایند موجب می شود تا ماده فولیکولی وارد غشای میانی پوست شده و درنتیجه واکنش التهابی شکل گیرد.
❓آنتی بیوتیک ها چگونه کار می کنند؟
آنتی بیوتیک ها توسط مکانیسم کار آیی مختلفی دارند. مهمترین مکانیسم کاهش تعداد باکتری ها در داخل و اطراف فولیکول است. آنتی بیوتیک ها همچنین با کاهش مواد شیمیایی تحریک کننده که توسط سلول های سفید خون تولید شده اند، کار می کنند. نهایتا آنکه آنتی بیوتیک ها غلظت اسیدهای چرب آزاد موجود در سبوم را کاهش داده و همچنین باعث کم شدن پاسخ التهابی می شوند.
آنتی بیوتیک های موضعی
کلیندامایسین به عنوان یک آنتی بیوتیک خوراکی برای آکنه بسیار مفید است، اما بیشتر به عنوان آنتی بیوتیک موضعی تجویز می شود. دوز شروع 75 تا 150 میلی گرم دو بار در روز است. مهمترین عارضه جانبی درمان با کلیندامایسین یک عفونت جدی روده ای به نام کولیت سودومومبران است که توسط باکتری ها ایجاد می شود و کلستریدیوم دیفیسیل نام دارد. عفونت Clostridium difficile با کلیندامایسین خوراکی بسیار شایع است، اما در محصول موضعی نیز گزارش شده است. عوارض جانبی آنتی بیوتیک ها همه آنتی بیوتیک ها می توانند باعث عفونت مخمر واژن در زنان شوند. به نظر می رسد تتراسایکلین آنتی بیوتیکی است که اغلب دارای این عارضه جانبی است. تمام آنتی بیوتیک های خوراکی نیز می توانند از اثربخشی قرص های ضد بارداری کم کند، بنابراین افرادی که از این آنتی بیوتیک ها استفاده می کنند باید از یک روش ضد بارداری جایگزین استفاده نمایند. حالت در زمان مصرف اریترومایسین و داکسی سایکلین بسیار شایع است. مهم است که در مورد هرگونه عوارض جانبی احتمالی و همچنین تماس گرفتن در صورت مشاهده ی هرگونه علائم با متخصص پوست صحبت کنید.
اگر پوست خشکی دارید، بهترین گزینه استفاده از کرم هاست، در حالی که بیمارانی با پوستی چرب ممکن است با ژل یا محلول بهترین نتیجه را داشته باشند. انتخاب ابزار مناسب با محدود کردن عوارض جانبی می تواند منجر به نتیجه ی بهتر شود.
1) درمان آکنه کومدونال(سر سیاه و سر سفید):
بهتر است شروع درمان با ترتینوئین یا آداپلین باشد. اسید سالیسیلیک یک جایگزین با اثر کمتر اما مقرون به صرفه تر است. قدرت فرمولاسیون انتخاب شده باید در صورت لزوم باید بیشتر شود و به بیماران آموزش داده می شود که حداکثر نتیجه در طی چهار تا شش ماه حاصل نمی شود.
2) درمان آکنه (جوش) ملتهب خفیف:
اگر شما آکنه های ملتهب خفیف دارید ، ممکن است پزشک معالجه را با رژیم دارویی دو بار در روز یک ماده ضد باکتریایی مانند بنزوئیل پراکسید، اسید آزلائیک یا یک آنتی بیوتیک موضعی شروع کند. مهمترین چیز این است که درمان آکنه شما به زمان و صبر نیاز دارد. رفع سریع ممکن نیست و ممکن است 4 تا 6 هفته قبل از مشاهده ی هرگونه بهبودی طول بکشد و درمان شما باید تا زمانی که ادامه یابد ضایعات جدید ظاهر نشوند.
3) درمان آکنه (جوش) التهابی متوسط:
اگر آکنه های التهابی متوسط دارید ، باید با پزشک خود مشورت کنید. براساس نوع آکنه و شدت آن ، پزشک تصمیم خواهد گرفت که آیا از درمانی موضع استفاده کنید یا از درمان سیستمیک یا از هر دو. اگر درمان موضعی به تنهایی انتخاب شود ، احتمالاً یک ماده ضد میکروبی و یکماده ضد باکتریایی برای شما تجویز می شود. گزینه های احتمالی می تواند شامل یک رتینوئید موضعی و یک آنتی بیوتیک موضعی ، یا یک رتینوئید و ترکیب بنزوئیل پراکسید اریترومایسین باشد. در صورت ممنوعیت خوردن آنتی بیوتیک های خوراکی ممکن است از آنتی بیوتیک های موضعی استفاده شود.
4) درمان آکنه کیستیک:
آنتی بیوتیک های سیستمیک یا ایزوترتینوئین (Accutane) بهترین گزینه های درمانی برای آکنه کیستیک هستند. به خاطر داشته باشید که نباید از درمان موضعی برای درمان آکنه کیستیک استفاده کرد مگر اینکه پزشک معالجه موضعی را برای شما تجویز کند.
جوش چگونه ایجاد میشود؟
بر روی پوست تمام انسان ها باکتری بی ضرری، معروف به پروپیونی زندگی می کند. این باکتری در حالت عادی هیچ مشکلی برای پوست ما ایجاد نمی کند؛ ولی زمانی که یک غده چربی در زیر پوست مسدود شود، شروع به تولید مثل می کند. این کار یک پاسخ در برابر مسدود شدن منافذ است که در نهایت، موجب ملتهب شدن چربی به دام افتاده و بزرگ تر شدن آن می شود.آکنه ها می توانند خفیف و یا شدید باشند؛ بنابراین انتخاب بهترین کرم و ژل ضد جوش، به شدت التهاب بستگی دارد. در نوع شدید آن که با عفونت همراه است، باکتری وارد زخم شده و التهاب را بیشتر می کند. دلیل دیگر عفونی شدن جوش ها، پارگی پوسچول داخل پوست است که در پاراگراف بعد به طور کامل توضیح داده شده است. آکنه کیستیک شدیدترین شکل آکنه است که موجب بروز جوش های بزرگ و پر از چرک می شود. استافیلوکوکوس اورئوس (S. aureus) عفونت های پوستی ای مانند کورک و زخم زرد، ایجاد می کند که درمان آن چالش برانگیزتر از انواع دیگر است.
دلایل ایجاد جوش
قبل از انجام هر اقدام درمانی باید علت بروز مشکل را به درستی شناسایی کنیم؛ بنابراین قبل از انتخاب بهترین کرم و ژل ضد جوش، بهتر است با دلایل بروز این برآمدگی های کوچک و بزرگ آشنا شویم. ✔️ باکتری مولد جوش ✔️ ترشح چربی پوست ✔️ بسته شدن منافذ پوست ✔️محصولات آرایشی نامناسب ✔️کم آبی پوست ✔️اختلالات هورمونی (پریود، بلوغ، کیست و...) بیشتر بخوانید: درمان لک صورت
انواع جوش
جوشها انواع مختلفی دارند و نوع آن ها در روش درمان بسیار موثر است. بطور کلی شکل های مختلف جوش را می توان به 5 دسته تقسیم کرد که به شرح زیر هستند:
نکته پایانی آکنه یک وضعیت بسیار قابل درمان است. ابتدا از محصولات OTC با حداقل تهاجم استفاده کنید. اگر به چیزی قوی تر نیاز دارید ، با پزشک خود یا با یک داروساز مشورت کنید. آنها آکنه شما را ارزیابی کرده و مراحل بعدی را برای درمان جوش را پیشنهاد می کنند. تحقیقات پیشرفته پزشکی در حال یافتن راه های جدیدی برای مقابله با عفونت است.
✉️مشاوره درمانی و خرید محصولات بصورت چت در ایتا وروبیکا: 09302007587 ☎️مشاوره تلفنی : 02165389342 👤مشاوران پوست و مو و پزشکان داروساز در داروخانه مهتاطب آماده پاسخگویی و راهنمایی شما هستند.
دکتر رویا میرنظامی 
