بدن برای انجام فعالیت های روزمره خود به ویتامین ها و مواد معدنی مختلفی مانند آهن،زینک،کلسیم ،منیزیم و... احتیاج داردکه هر کدام نقش خاصی در سلامت بدن دارند. زینک (روی) یکی از15 عنصر اصلی و ضروری است که به بیشترین میزان در بدن هر فرد قرار دارد. اگر شما با مشکلاتی مانند اختلالات در خواب ،ریزش و نازک شدن مو،جوش و آکنه و مشکلات پوستی ،کاهش رشد بدن ،احساس کسالت و یا درد معده مواجه شدید اید به احتمال 80% شما دچار کمبود زینک هستید.
مجله مهتاطبدر این مقاله به شما کمک می کند تا در مورد نقش زینک در بدن ،کاربرد ،مزایا و عملکرد آن در بدن و هم چنین مشکلات کمبود زینک بیشتر بدانید و با داشتن اطلاعات کافی از این ماده معدنی مهم در قرص مولتی ویتامین از ایجاد بیماری های کمبود زینک جلوگیری و حتی آنها رادرمان کنید.
روی(زینک) چیست؟
روی نوعی فلز و یک عنصر کمیاب ضروری است. روی در تمام بافتهای بدن وجود دارد و برای تقسیم سلولی سالم مورد نیاز است. زینک مانند یک آنتیاکسیدان در بدن عمل میکند و با آسیبهای ناشی از رادیکالهای آزاد مبارزه و روند پیری را کند مینماید. این ماده آنتی اکسیدان قوی همچنین تاثیر مهمی بر تعادل هورمونی دارد؛ به همین دلیل، حتی کمبود خیلی جزئی روی میتواند منجر به افزایش خطر ناباروری یا دیابت شود. روی نقش مهمی را در مسیرهای بیوشیمیایی بی شمار بافتهایی مانند بافت پوششی، دستگاه گوارش، سیستم عصبی مرکزی، سیستم ایمنی، اسکلتی و تولیدمثل... ایفا میکند؛ کمبود روی منجر به نقص ایمنی هومورال و سلولی میشود و امکان ابتلا به عفونت را افزایش میدهد. بدون وجود مقدار کافی روی در رژیم غذایی شما، این امکان وجود دارد که واکنشهای منفی را تجربه کنید: از جمله اینکه به صورت مکرر مریض میشوید، همیشه احساس خستگی میکنید و مریض احوال هستید و تمرکزتان پایین است، نرخ رشدتان پایین است و بدن شما توانایی بهبود زخمها را ندارد.
روی چه کاربردهایی دارد؟
کابردهای زینک به دو گروه کاربردهای سنتی و اتنو بوتانیکال بررسی می شوند. نقش روی در سلامت و عملکرد انسان در درجه ی اول به مکمل های غذایی برای ارتقاء سلامت و پیشگیری از بیماری ها متکی است. علاوه بر مکمل های روی در رژیم غذایی، روی به دلیل استفاده ی درمانی خود در سرما خوردگی، اگزما آتوپیک، پسوریازیس، آکنه ولگاریس، ضایعات دژنراتیو شبکیه، دژنراسیون وابسته به سن ماکولا، بیماری التهابی روده و اختلالات دیگر مورد بررسی قرار گرفته است.
کاربردهای عمومی روی به عنوان درمانی برای سرماخوردگی و افزایش سرعت بهبود زخم مورد استفاده قرار میگیرد؛ اما شواهد محدودی برای اثبات این تاثیرات وجود دارد. روی همچنین در درمان پنومونی، اسهال، باروری مردان و بیماری آلزایمر کاربرد دارد. اکنون که با زینک و اهمیت آن آشنا شدیم لازم است در مورد طرز مصرف زینک نیز اطلاع کافی داشته باشیم.
دوز توصیه شده ی روی چه میزان است؟
دوز روزانه ی معمولی روی بین 12 تا 150 میلیگرم به صورت روی آزاد یا حداکثر تا 220 میلیگرم به صورت سولفات روی است. از مصرف دوز بالا و طولانی مدت روی خودداری کنید . اگر از روی کم مصرف کنیم چه اتفاقی می افتد؟چطور می توان فهمید مقدار دوز مصرفی ما تا به امروز کافی بوده؟
کمبود روی در سراسر جهان از جمله در ایالات متحده شایع است. زمانی که فرد به اندازه ی کافی غذاهای حاوی روی نمیخورد یا به دلیل اختلالات گوارشی یا سلامت بسیار ضعیف روده در جذب و مصرف غذاهای حاوی روی مشکل داشته باشد؛ دچار کمبود روی میشود.
چه افرادی بیشتر در معرض خطر کمبود روی هستند؟
هر کسی که رژیم غذایی گیاهی فاقد گوشت یا لبنیات (مانند گیاهخواران) دارد؛ معمولا بیشتر از بقیه ی افراد در معرض خطر کمبود روی است؛ زیرا در این رژیم های غذایی منابع اصلی روی حذفمیشود. افرادی که از مشکل اسیدی شدن شدید معده، مشکلات گوارشی مزمن مانند سندروم روده ی نشت کننده یا الکلیسم رنج میبرند.زنانی که از قرص های ضد بارداری یا داروهای درمان جایگزینی هورمون استفاده میکنند در معرض خطر بیشتری هستند؛ زیرا این قرص ها میتوانند در نقش روی در تنظیم هورمونهای بدن اختلال ایجاد کنند.
کمبود روی در بدن بصورت علائم متفاوتی نمایان می شود. اگر شما به دلیل عوامل بالا مانند داشتن رژِیم گیاه خواری نگران کمبود روی در بدن خود هستید باید با علائم کمبود آن آشنا شوید تا در صورت داشتن هر کدام از این عوامل در فکر داشتن یک رژیم غذایی حاوی زینک بیشتر باشید.
شایعترین علائم و نشانه های کمبود روی عبارتند از:
- تغییر میزان اشتها از جمله هوس کردن غذاهای شور یا شیرین - تغییر در توانایی چشیدن و بو کردن - کاهش یا افزایش وزن - ریزش مو - مشکلات گوارشی از جمله اسهال - سندروم خستگی مزمن - ناباروری - مشکلات هورمونی از جمله بدتر شدن علائم سندروم پیش از قاعدگی یا یائسگی - ایمنی پایین بدن - تمرکز پایین و حافظه ی ضعیف - کند شدن روند بهبود زخمها، عفونت ها یا تحریکات پوستی - اختلال عملکرد عصبی
جهت آشنایی با تاثیر زینک بر مشکلات پوستی مقاله:زینک در درمان پوست موما را را مطالعه نمایید.
مزایای اصلی روی برای سلامتی انسان
- ایمنی را افزایش میدهد و با سرماخوردگی مبارزه میکند:
روی اغلب به صورت داروی بدون نسخه برای مبارزه با سرماخوردگی و علائم بیماری مصرف میشود. روی هنگامی که حداقل به مدت 5 ماه مصرف میشود؛ ممکن است خطر ابتلا به سرماخوردگی را کاهش دهد، علاوه بر این هنگامی که شما واقعا بیمار هستید؛ با مصرف مکملهای روی میتوانید روند بهبودی را تسریع کنید.
تحقیقات نشان میدهند که روی میتواند با فرآیند مولکولی که باعث میشود مخاط درون حفرات بینی ساخته شود؛ تداخل کند. یون روی بر اساس بار الکتریکی خود و با اتصال به گیرنده های موجود در سلول های اپیتلیالی بینی و مسدود کردن اثرات آنها، اثر ضد ویروسی خود را اعمال میکند.
تحقیقات انجام شده توسط مرکز آموزش پزشکی چندیگر هند نشان داده است که وقتی روی در عرض 24 ساعت از شروع علائم سرماخوردگی مصرف شود؛ مدت زمان علائم در مقایسه با گروه کنترل که از مکمل روی استفاده نمیکنند؛ به طور قابل توجهی کاهش می یابد. تعداد کمی از بیماران در گروه مصرف کننده ی روی، 5 و 7 روز بعد از تجربهی اولین علائم در مقایسه با افرادی که روی مصرف نکرده بودند؛ علائم سرماخوردگی را داشتند.
- به عنوان یک آنتی اکسیدان قوی عمل میکند که ممکن است به مبارزه با سرطان کمک کند:
روی یک ماده ی ضد التهابی و آنتی اکسیدان موثر است و به مبارزه با استرس اکسیداتیو کمک میکند و به عنوان درمان طبیعی ضد سرطان موجب کاهش پیشرفت این بیماری میشود. به خصوص در بیماران مسنتر، فواید روی شامل توانایی آن برای حمایت از تقسیم سلولی سالم، جلوگیری از جهش سلوله ای سرطانی و توقف رشد تومور است.
هنگامی که محققان دانشکده ی پزشکی دانشگاه میشیگان مزایای بالقوه ی مکمل روی را بر روی 50 فرد بالغ مورد مطالعه قرار دادند؛ دریافتند که سطوح مارکرهای استرس اکسیداتیو در گروهی که از مکمل روی استفاده کرده بودند به طور قابل توجهی پایینتر از گروه دارونما بود. افرادی که سطح روی در بدن آنها پایینتر بود و مکمل روی مصرف نکرده بودند؛ سطوح بالاتری از سایتوکاینهای التهابی، مارکرهای استرس اکسیداتیو پلاسما و مولکول های چسبندگی سلولهای اندوتلیال داشتند. بعد از مصرف مکمل روی، بروز عوارض جانبی و عفونت‌های ناشی از بیماری در گروه مصرف کننده ی روی به طور قابل توجهی کمتر بود؛ این نمونه ی دیگری از توانایی های روی در تقویت سیستم ایمنی است.
- تعادل هورمون ها:
روی بر سلامت هورمونی و باروری تاثیر میگذارد؛ زیرا نقش مهمی را در تولید هورمونها از جمله افزایش تستوسترون به طور طبیعی دارد که این هورمون نقش بسیار گستردهای را در مردان و زنان ایفا میکند. روی همچنین روی هورمونهای جنسی زنان تاثیر میگذارد و حتی در ساخت تخمکها درون تخمدان و رهاسازی آنها از تخمدان نیز نقش دارد.
روی برای تولید استروژن و پروژسترون در زنان که هر دو هورمون از سلامت باروری حمایت میکنند؛ مورد نیاز است. مقادیر بسیار زیاد یا بسیار کم استروژن میتواند موجب بروز مشکلاتی در قاعدگی، نوسانات خلقی، یائسگی زودهنگام، ناباروری و احتمالا خطر افزایش برخی از سرطان ها شود.
- با دیابت مبارزه میکند:
روی برای تعادل اغلب هورمون ها از جمله انسولین که هورمون اصلی دخیل در تنظیم قند خون است و به عنوان درمان طبیعی دیابت مورد نیاز است. روی در تنظیم سطح قند خون نقش دارد زیرا به انسولین متصل میشود و انسولین به اندازه ی کافی در پانکراس ذخیره میشود و زمانی که گلوکز وارد جریان خون میشود؛ انسولین آزاد میشود.
روی همچنین امکان استفاده ی صحیح از آنزیم های گوارشی لازم برای اتصال انسولین به سلولها را فراهم میکند؛ بنابراین گلوکز به جای اینکه به صورت چربی ذخیره شود؛ به عنوان سوخت برای بدن مورد استفاده قرار میگیرد.
- روی با حمایت از عروق خونی، سلامت قلب را حفظ میکند:
وجود روی برای حفظ سلامت سلول ها در سیستم قلبی عروقی لازم است؛ در عین حال موجب کاهش التهاب و استرس اکسیداتیو میشود. اندوتلیوم، لایهی نازکی از سلول هایی است که عروق خونی را پوشش می دهند؛ تا حدی به سطح کافی روی وابسته است. روی با حمایت از گردش خون سالم موجب حفظ سلامت قلب میشود؛ زیرا به عنوان درمان طبیعی برای فشار خون و کلسترول بالا در شریان های مسدود شده یا آسیبدیده محسوب میشود.
- از بروز اسهال پیشگیری میکند:
کمبود روی با بروز مشکلات گوارشی مزمن و اسهال مرتبط است و این موضوع در چندین مطالعه نشان داده شده است. محققان دریافتند که مکمل روی میتواند در پیشگیری و درمان اسهال حاد موثر باشد.
- باروری را افزایش میدهد:
مطالعات نشان میدهند که روی نقش مهمی را در باروری به خصوص در تنظیم سطوح تستوسترون سرم مردان دارد. محدودیت و کمبود روی در رژیم غذایی مردان جوان موجب کاهش قابل توجه غلظت تستوسترون سرم میشود که همین امر میتواند بر باروری و میل جنسی تاثیر منفی بگذارد. روی در عملکرد جنسی شما چه نقشی دارد؟ روی با افزایش سطح تستوسترون میتواند موجب بهبود قوای جنسی شود.
در مطالعه ای که توسط گروه طب داخلی دانشگاه وین انجام شد؛ بعد از 20 هفته محدودیت روی، دادن مکمل روی به بیماران به طور موثری سطح تستوسترون سرم را در اکثر مردان افزایش داد. روی بر باروری زنان نیز تاثیر میگذارد؛ زیرا در طی مراحل رشد تخمک های زن وجود مقادیر کافی روی ضروری است، در غیر این صورت تخمک ها نمیتوانند به درستی بالغ شوند و تخمک گذاری اتفاق نمیافتد.
- روی به جذب و هضم مواد مغذی کمک میکند:
روی بر سنتز پروتئین تاثیر میگذارد و بدن برای استفاده از آمینواسیدهای غذا به آن نیاز دارد. روی همچنین در تجزیهی کربوهیدراتهای موجود در غذا که یکی از منابع اصلی انرژی بدن هستند؛ نقش دارد. به همین دلیل، کمبود روی موجب کاهش سطح انرژی و بروز خستگی آدرنال یا مزمن میشود؛ در حالی که مصرف کافی روی باعث افزایش انرژی و سوخت و ساز سالم میشود. سلامت کبد را حفظ میکند.
نشان داده شده است که مکمل روی موجب کاهش بروز عفونت میشود و با سطوح پایین آسیب کبدی مرتبط است. روی با پاکسازی کبد به کاهش التهاب کبدی کمک میکند؛ آسیبهای ناشی از رادیکال آزاد را کاهش میدهد، به جذب مواد مغذی کمک میکند و امکان از بین رفتن مناسب ضایعات را فراهم میکند.
- به رشد و ترمیم عضله کمک میکند:
روی در قرص مولتی ویتامین نقش مهمی را در تقسیم و رشد سلولی ایفا میکند؛ بنابراین روی در ترمیم و رشد عضله نقش دارد و بدن را قادر میسازد تا قدرت را در سیستم های عضلانی و اسکلتی حفظ کند. روی همچنین به ترشح تستوسترون، هورمون رشد و فاکتور رشد شبه انسولین– 1 (IGF-1) کمک میکند که همگی در ساخت توده ی عضلانی و سوخت و ساز سالم نقش دارند. روی همچنین در ساخت توده عضلانی نقش دارد زیرا به افزایش میزان تستوسترون کمک میکند و بدن را قادر میسازد تمرینات سنگین و تمریناتی با شدت زیاد را انجام دهد- زیرا باعث افزایش نرخ تبدیل هورمون آندرو استندیون به تستوسترون میشود.
اکنون که با مزایای زینک آشنا شده اید بهتر است با منابع زینک جهت تامین این ماده در بدن خود اطلاعاتی کسب کنید.
منابع غذایی اصلی حاوی روی
غذاهای سرشار از پروتئین حاوی بیشترین مقدار روی طبیعی هستند. در این مقاله، به 12 منبع غذایی اصلی حاوی روی اشاره شده است؛ با این وجود در نظر داشته باشید که میزان جذب روی از غذاهای گوشتی بیشتر از غذاهای گیاهی است (درصدهای که در زیر آمده است بر اساس میانگین RDI 8 میلیگرم در روز در زنان بالغ است):
1 - گوشت بره- 3 اونس گوشت بره حاوی 2.9 میلیگرم روی است (35 درصد DV) 2 - گوشت گاو علفخوار- 3 اونس گوشت گاو حاوی 2.6 میلیگرم روی است (32 درصد DV) 3 - نخود- یک فنجان نخود پختهشده حاوی 2.5 میلیگرم روی است (31 درصد DV) 4 - بادام هندی- یک چهارم فنجان بادام هندی حاوی 1.9 میلیگرم روی است (23 درصد DV) 5 - تخم کدو تنبل- یک چهارم فنجان تخم کدو تنبل حاوی 1.6 میلیگرم روی است (20 درصد DV) 6 - ماست یا کفیر- 1 ظرف یا 6 اونس ماست ساده حاوی 1 میلیگرم روی است (12.5 درصد DV) 7 - جوجه- 3 اونس جوجه حاوی 1 میلیگرم روی است (12.5 درصد DV) 8 - بوقلمون- 3 اونس بوقلمون حاوی 1 میلیگرم روی است (12.5 درصد DV) 9 - تخم مرغ- یک تخممرغ بزرگ حاوی 0.6 میلیگرم روی است (7 درصد DV) 10 - قارچ- یک فنجان قارچ حاوی 0.6 میلیگرم روی است (7 درصد DV) 11 - ماهی قزل آلا- 3 اونس ماهی قزل آلا حاوی 0.5 میلیگرم روی است (6 درصد DV) 12- پودر کاکائو- 1 قاشق غذاخوری پودر کاکائو حاوی 0.3 میلیگرم روی است (3 درصد DV)
مکمل های روی چقدر موثرند؟
گاهی اوقات، از مکمل روی برای پیشگیری یا درمان کمبود روی استفاده میشود. افرادی که قادر به دریافت مقادیر کافی روی از طریق رژیم غذایی خود نیستند یا افرادی که نمیتوانند به درستی روی را جذب کنند؛ ممکن است از مکمل روی استفاده کنند. به طور معمول، مکمل های روی (مانند سولفات روی) به صورت خوراکی مصرف میشوند؛ اما گاهی اوقات بیماران زیر نظر متخصصان مراقبت های بهداشتی آمپول روی تزریق میکنند. مکمل های روی که به صورت خوراکی مصرف میشوند به شکل قرص و کپسول در دسترس هستند. شما همچنین میتوانید قرص های لوزی شکل روی را از داروخانه تهیه کنید.
مکمل های روی زمانی بیشتر موثر هستند که 2-1 ساعت بعد از وعدههای غذایی مصرف میشوند. برای افرادی که بعد از مصرف روی درد معده یا مشکلات گوارشی را تجربه میکنند؛ بهتر است که مکمل روی را همراه با وعدهی غذایی خود مصرف کنند.
به خاطر داشته باشید که نمیتوان بیش از حد روی مصرف کرد. بالاترین حد قابل تحمل روی برای بزرگسالان، 40 میلیگرم در روز است. مصرف بیش از این مقدار روی ممکن است منجر به بروز عوارض جانبی شود؛ از این رو قبل از افزایش دوز روی با متخصص مراقبتهای بهداشتی خود صحبت کنید. خوردن غذاهای سرشار از روی هنوز هم بهترین راه برای حفظ سطح مناسب روی است؛ بنابراین در صورتی که قادر به مصرف مقادیر کافی روی به طور منظم نیستید باید از مکمل روی استفاده کنید.
عوارض جانبی احتمالی مصرف بیش از حد روی یا مکمل های روی
مصرف مقادیر زیاد روی برای یک مدت زمان طولانی در جذب سایر مواد معدنی از جمله مس اختلال ایجاد میکند. به همین دلیل، از کپسول های استات روی گاهی اوقات برای درمان یک بیماری کبدی که در آن مقادیر بیش از حد مس در کبد باقی میماند و به کبد آسیب میرساند؛ استفاده میشود. اما برای افرادی که به این بیماری مبتلا نیستند؛ مصرف بیش از حد روی میتواند سیستم ایمنی بدن را سرکوب کند و تشکیل سلولهای خونی را مختل کند.
هنگامی که دوز نسبتا بالای روی مصرف میشود؛ تنها علائم کوتاه مدت و جزئی دیده میشود. برخی از افرادی که از اسپری بینی و ژل روی استفاده میکنند نیز تغییر در توانایی بو کردن یا چشیدن غذا را تجربه میکنند که این امر میتواند بر اشتهای آنها تاثیر بگذارد.
برخی از علائم مصرف بیش از حد روی عبارتند از: حالت تهوع و سوء هاضمه و احتمالا اسهال، گرفتگی عضلات شکم و استفراغ. این علائم معمولا 3 تا 10 ساعت بعد از مصرف مکمل های روی بروز میکنند؛ اما مدت زمان کوتاهی بعد از قطع مصرف مکمل ها از بین میروند.
نکته ی دیگری که باید به خاطر داشته باشید این است که مکملهای روی ممکن است با چند نوع از داروها از جمله آنتی بیوتیک ها، پنی سیلامین (دارویی که برای درمان آرتریت روماتوئید مورد استفاده قرار میگیرد) و دیورتیک ها تداخل داشته باشند. اگر به طور مرتب از این داروها استفاده میکنید؛ قبل از استفاده از مکملهای روی با متخصص مراقبت های بهداشتی خود صحبت کنید.
جمع بندی نهایی: روی یک عنصر کمیاب ضروری است که مصرف مقادیر کمی از آن در هر روز برای حفظ سلامتی و انجام عملکردهای مهم ضروری است. روی چگونه به بدن شما کمک میکند؟ فواید روی شامل تنظیم تولید هورمون، افزایش رشد و ترمیم، کاهش التهاب و مبارزه با آسیب های ناشی از رادیکال آزاد است.
علائم کمبود روی چیست؟
افرادی که به اندازه ی کافی روی مصرف نمیکنند ممکن است تغییر در اشتها، خستگی مزمن، افزایش یا کاهش وزن، ریزش مو، تمرکز ضعیف، ایمنی پایین بدن، بهبودی آهستهی زخم و مشکلات هورمونی را تجربه کنند- اینها تنها چند مورد از علائم کمبود روی بودند.
بهترین راه برای جلوگیری از کمبود روی، خوردن غذاهای سرشار از روی به خصوص گوشت حیوانات، ماهی، بادام هندی، تخم کدو تنبل و ماست است. مکملهای روی نیز برای افرادی که به اندازهی کافی روی از رژیم غذایی خود دریافت نمیکنند یا در جذب مواد معدنی مشکل دارند؛ در دسترس هستند.
در صورت داشتن هرگونه سوال و نیاز به مشاوره می توانید با مشاوران و پزشکان داروساز ما در داروخانه آنلاین مهتاطب به شماره تماس 53867-021 تماس بگیرید.
