مصرف همزمان قرص آهن و مولتی ویتامین

دکتر رویا میرنظامی

7 12 1402

398

امروزه مصرف یک قرص مولتی ویتامین برای جلوگیری از کمبود ریز مغذی ها و عوارض ناشی از آن به همه افراد توصیه می شود اما برای مصرف قرص آهن شرایط خاصی وجود دارد و همه افراد نیاز به مصرف روزانه قرص آهن ندارند.
به طور کلی مصرف قرص آهن همراه مولتی ویتامین بصورت روزانه بی خطر است اما به شرطی که فقر آهن و کمخونی شما و مصرف نوع قرص آهن توسط پزشک، تشخیص داده شده باشد. زیرا قرص های مولتی ویتامین اکثراً دارای مقدار آهنی به اندازه نیاز روزانه بدن هستند و اکثر مردم به مصرف قرص آهن در طی روز نیازی ندارند، از طرفی علاوه بر مولتی ویتامین، آهن از طریق مواد غذایی مصرفی مانند گوشت قرمز، ماهی، مرغ، لوبیا و... نیز تأمین می گردد.
بهتر است قرص آهن و مولتی ویتامین با ملاحظات و نکات ایمنی خاصی در طی روز مصرف شوند و در بهترین حالت بصورت همزمان (یعنی مصرف هر دو قرص باهم در یک بلع) مصرف نشود و بین مصرف هر قرص فاصله چند ساعته قرار بگیرد.

مصرف همزمان قرص آهن و مولتی ویتامین

به دلیل اینکه برخی ترکیبات ویتامینه و مواد معدنی مانند کلسیم، منیزیم، تانن با قرص آهن تداخل دارند و باعث کاهش یا مهار جذب آهن می شوند، (قرص آهن هم باعث کاهش جذب زینک میشود) و از طرفی قرص های مولتی ویتامین دارای این مواد هستند، توصیه میشود قرص آهن را برای جلوگیری از فرآیند کاهش جذب با فاصله حداقل 2 ساعت از مصرف قرص مولتی ویتامین خود استفاده نمائید.
از طرفی هرگز میزان مصرف مولتی ویتامین و قرص آهن خود را بیش از دوز تعیین شده بر اساس نظر پزشک یا بروشور محصول افزایش ندهدی، زیرا مصرف بیش از حد ویتامین و مواد معدنی می تواند باعث ایجاد مسمومیت و بروز عوارض جانبی شود.
در صورتی که حتما میخواهید قرص آهن و مولتی ویتامین را روزانه یا حتی همزمان مصرف کنید توصیه میکنیم قرص مولتی ویتامینی انتخاب کنید که در ترکیبات آن آهن وجود نداشته باشد و یا مقدار آن کم باشد. قرص های مولتی ویتامین زیر قرص هایی هستند که آهن ندارد:

قرص مولتی کامپلیت هلث برست
قرص اکتی ایمیون
قرص یونی زینک لیبرتی
کپسول فولیکوژن

طرز مصرف قرص آهن و مولتی ویتامین

⏰ طرز مصرف قرص آهن: به طور کلی بهترین زمان برای مصرف قرص آهن بصورت ناشتا یعنی با معده خالی است. پس بهتر است 1 ساعت قبل یا 2 ساعت بعد غذا مصرف کنید. اما در صورتی که معده حساسی دارید پس میتوانید قبل از خواب با معده پر آن را مصرف کنید.

⏰ طرز مصرف قرص مولتی ویتامین: بهترین زمان مصرف قرص مولتی ویتامین همراه با غذاست تا جذب بهتری داشته باشند.اما بازهم در هنگام مصرف روی بروشور قرص را مطالعه کنید.

چه افرادی می توانند روزانه همراه با قرص مولتی ویتامین از قرص آهن استفاده کنند؟

در قرص های مولتی ویتامین + مینرال انواع ریز مغذی های ضروری از جمله ویتامین های A,B,C,D,E,K و مواد معدنی مانند آهن، زینک، سلنیوم، منگنز، منیزیم و... وجود دارد و معمولا افراد به مصرف قرص مکمل دیگری مانند قرص آهن به صورت جداگانه نیاز ندارند.
در نتیجه شما در صورتی می توانید قرص آهن و مولتی ویتامین را بصورت روزانه مصرف کنید که شرایط زیر را داشته باشید:

1) مبتلا به فقر آهن یا کمخونی: پزشک فقر آهن و یا کمخونی را در شما تشخیص داده باشد. در این صورت به مصرف یک قرص آهن با دوز بالا نیاز دارید که معمولا این مقدار آهن در قرص های مولتی ویتامین گنجانده نمیشود.

2)سنین باروری(پریود): بانوان در سنین باروری بین 19 تا 50 سال به دلیل دوره های قاعدگی، لازم است مصرف قرص آهن در دوره پریودی یا بصورت هفته ای یک بار انجام دهند تا مقدار خون و آهن از دست رفته خود را جبران کنند.

3) دوره بارداری و شیردهی: زنان باردار و شیرده نیز نسبت به سایر افراد عادی به مقدار آهن بیشتری نیاز دارند و لازم است همراه مولتی ویتامین های دوره بارداری و شیردهی خود از قرص آهن یا فولیک اسید استفاده کنند.

4) سنین رشد: نوزادان و کودکان که برای رشد و نمو خود به مصرف قطره و شربت آهن نیاز دارند.

نیاز روزانه بدن افراد در شرایط مختلف به آهن

در ابتدا لازم است با توجه به شرایطی که دارید، میزان آهن مورد نیاز روزانه خود را بشناسید. نیاز بدن به آهن در هر فرد متفاوت است و همه افراد به یک مقدار آهن در روز نیاز ندارند. به صورت کلی زنان بیشتر از مردان به آهن نیاز دارند.

شرایط فرد	مقدار نیاز روزانه
زنان 19 تا 50 سال (سنین باروی)	18 میلی گرم
پس از یائسگی	8 میلی گرم
زنان باردار	27 میلی گرم
زنان شیرده	1-27 میلی گرم
نوزادان و کودکان	6 تا 18 میلی گرم
مردان 14 تا 19 سال	11 میلی گرم
مردان 19 سال به بالا	8 میلی گرم

نکات مهم در مصرف مولتی ویتامین همراه قرص آهن

توجه کنید که مصرف قرص مولتی ویتامین به دلیل اینکه مقدار ترکیبات آن بر اساس نیاز روزانه و حد استاندارد برای افراد است باعث مسمومیت نمی شود و معمولا عوارض جانبی ندارد. به همین دلیل برای پر کردن شکاف های تغذیه ای و دریافت همه ریز مغذی های ضروری توصیه میشود روزانه از مولتی ویتامین ها استفاده شود. اما برای مصرف ویتامین و مواد معدنی بصورت جداگانه مثلا قرص ویتامین D، ویتامین C، قرص آهن، قرص زینک، قرص منیزیم و...

1) مقدار آهن در مولتی ویتامین و قرص آهن:

طبق جدولی که در بالا آورده شد، هر شخص به مقدار آهن خاصی نیازمند است که آن را از راه تغذیه یا قرص تامین میکند. بهتر است در صورتی که احساس کمبود ویتامین در کنار علائم کمبود آهن دارید از یک قرص آهن + قرص مولتی ویتامین بدون آهن استفاده کنید.

2) وضعیت سلامتی فرد:

وضعیت سلامت فردی شما در مصرف هر مکمل و دارویی تعیین کننده است. اگر بیماری خاص و زمینه ای مانند بمیاری قلبی، تیروئید و... دارید و در حال مصرف دارو هستید باید قبل از مصرف هر مکمل غذایی از جمله قرص آهن و داروی دیگری با پزشک خود مشورت کنید زیرا قرص آهن با بیماری یا داروهای مصرفی شما ممکن است تداخل داشته باشد.

3) سطح آهن بدن:

همانطور که مصرف بیش از حد داروها میتواند مضر و همراه عوارض باشد، مصرف بیش از حد مورد نیاز به ویتامین و املاح معدنی مانند آهن نیز میتواند مضر و همراه با عوارض باشد. اگر کمبود آهن و علائم ناشی از آن را ندارید، پس مصرف قرص آهن بصورت جداگانه باعث اضافه بار آهن در بدن و در نتیجه بروز اثرات نامطلوبی می شود که در انتهای مقاله به آن می پردازیم.

4) جذب آهن:

جذب آهن معمولا به مصرف سایر مواد غذایی و ویتامین های مصرف بستگی دارد. مثلا ویتامین C به افزایش جذب آهن کمک میکند و توصیه میشود قرص آهن شما دارای این ویتامین باشد و یا قرص آهن را همراه یک جوشان ویتامین C یا آب پرتقال میل کنید. در حالی که جذب آهن در اثر مصرف کلسیم مثل شیر و لبنیات و تانن ها که در قهوه و چای وجود دارد، مهار و یا کاهش می یابد. در نتیجه مراقب مصرف سایر مواد غذایی مصرفی تا یک ساعت قبل و بعد از مصرف قرص آهن خود باشید.

5) عوارض جانبی:

بعضی افراد با مصرف قرص آهن دچار مشکلات گوارشی مثل یبوست و معده درد یا حالت تهوع می شوند. در این وضعیت بهتر است قرص آهن را همراه غذا مصرف کنید و یا نوع دیگری از آهن مانند فروس بیس گلیسینات مصرف کنید زیرا این نوع قرص آهن کمترین عوارض گوارشی را دارند و برای افراد با معده و بدن حساس مناسب ترند.

6) زمان مصرف مکمل:

اگر دارو یا مکمل دیگری مصرف میکنید، زمان مصرف مکمل آهن را در نظر بگیرید. برخی داروها ممکن است با قرص آهن در تداخل باشند مانند داروهای آنتی بیوتیک، ضد اسید معده، تیروئید و... پس بین داروهای مصرفی و قرص آهن و مولتی ویتامین خود حداقل 2-3 ساعت فاصله دهید.

7) زنان باردار:

این دسته از افراد به مقدار آهن بیشتری نیاز دارند زیرا زنان باردار باید برای رشد جنین خود نیز آهن مصرف کنند. زنان باردار باید قرص آهنی با دوز بالاتر نسبت به افراد عادی مصرف کنند.

عوارض مصرف بیش از حد قرص آهن

مصرف بیش از حد آهن زمانی اتفاق می افتد که فردی بیش از مقدار طبیعی یا توصیه شده از یک ماده معدنی استفاده کند که میتواند بصورت عمدی یا تصادفی باشد.
مصرف بیش از حد آهن به ویژه برای کودکان بسیار خطرناک است و یک مسمومیت کشنده برای آنها باشد.
در واقع، مصرف بیش از حد آهن می تواند استرس اکسیداتیو را در بدن شما افزایش دهد و ممکن است بیشتر از اینکه مفید باشد، ضرر داشته باشد. آهن به وفور در گوشت، ماهی و مرغ یافت می شود. منابع غیر حیوانی عبارتند از سویا، توفو، کینوا و عدس و سایر لوبیاها. علاوه بر این، برخی از غذاها مانند غلات صبحانه با آهن غنی شده اند. پس برای مصرف قرص آهن حتما طبق دستور پزشکتان پیش بروید.

علائم و خطرات مصرف بیش از حد قرص آهن

تجمع مایعات در ریه
مدفوع سیاه و خونی
اسهال، آسیب کبدی
طعم فلز در دهان مثل طعم خون
حالت تهوع، استفراغ خونی
کم آبی بدن
فشار خون پایین، نبض تند و سریع
شوک (ممکن است در ابتدا از دست دادن خون از معده یا روزده با بعد از اثرات سمی آهن رخ دهد.)
لرز در بدن
کما (کاهش سطح هوشیاری، عدم پاسخگویی، ممکن است در عرض نیم ساعت تا 1 ساعت پس از مصرف بیش از حد ایجاد شود.
تشنج، سرگیجه، خواب آلودگی، تب، سر درد، عدم تمایل به انجام هر کاری

لب و ناخن مایل به آبی
گرگرفتگی، رنگ پریدگی، زرد شدن پوست (یرقان)
علائم ممکن است در عرض چند ساعت از بین بروند و بعد از 1 یا چند روز دوباره عود کنند.

برای درمان مصرف بیش از حد قرص آهن باید چکار کنیم؟

با اورژانس تماس بگیرید و اطلاعاتی مانند سن، زمان مصرف قرص آهن، علائم و... را در جایی یادداشت کنید تا در زمان تماس به امدادگر گزارش دهید. افراد مبتلا به مصرف بیش از حد آهن معمولا در بیمارستان بستری میشوند و از آنها آزمایش خون و ادرار گرفته میشود. همچنین معمولا معده و روزده آنها شستشو داده میشود و در صورت نیاز از طریق لوله ای که از دهان به ریه ها می رسد به فرد اکسیژن رسانی میکنند.

منابع خارجی استفاده شده در این مقاله:
https://www.quora.com/Is-it-safe-for-a-human-to-take-a-multivitamin-with-iron-supplements

مطالب مرتبط:

قرص آهن خارجی بدون یبوست و درد معده

بهترین قرص آهن خارجی و ایرانی برای کم خونی

بهترین زمان مصرف قرص آهن

دوره مصرف قرص آهن در زنان

بهترین قرص آهن برای درمان ریزش موی ناشی از کمخونی