کراتین یکی از مکمل های بدنسازی در سراسر جهان است که تاکنون بیشترین مطالعات بر روی آن انجام شده است؛ اما با وجود تمام تحقیقات انجام شده در مورد آن، هنوز هم تعابیر نادرستی در مورد این مکمل وجود دارد. سردرگمی در مورد اینکه چه زمانی کراتین مصرف کنید؛ کراتین را همراه با چه موادی و چه مقدار مصرف کنید؛ در بسیاری از انجمن های اینترنتی مورد بحث قرار گرفته است. اکثر ورزشکاران باتجربه می دانند که کراتین عملکرد ورزشی آنها را بهبود می بخشد؛ اما کراتین چگونه کار می کند؟ کراتین کدام یک از معیارهای عملکردی را بهبود می دهد؟ آیا کراتین برای تمام افراد مفید است؟ آیا مصرف کراتین عوارض جانبی دارد؟ من سعی میکنم به این سوالات پاسخ دهم و بیشتر با استفاده از تحقیقات علمی که به زبان رایج دنیا در فصول بعدی ارائه شده است؛ به شرح و توضیح این موضوع می پردازم.
کراتین به بدن شما در ساختن عضله و توده ی عضله ی بدون چربی کمک میکند. از آنجایی که یکی از پر تقاضاترین مزایای مکمل کراتین ساختن عضله است؛ من میخواهم اطلاعات تخصصی در مورد آن بدست آورم. با ما همراه باشید. کراتین تعداد سلولهای ماهوارهای را افزایش میدهد و رشد عضله را ممکن میسازد.کراتین باعث میشود سلولهای ماهوارهای تمایل بیشتری برای اهداء هسته به سلولهای عضلانی آسیبدیده داشته باشند. از آنجا که این سلولهای آسیبدیده به لطف اهداء هسته ترمیم شدهاند؛ میتوانند مجددا رشد کنند. توجه داشته باشید که سلولهای عضلانی به منظور دریافت هسته باید آسیب ببینند. در این صورت چه چیزی میخواهد هر آنچه را که این سلولها لازم دارند را در اختیار آنها بگذارد؟ اکثر شما میدانید که بلند کردن وزنه به فیبرهای عضلانی صدمه میزند و میدانید که این فیبرهای عضلانی چگونه رشد میکنند؛ بنابراین درک این قسمت از مطلب نباید خیلی هم سخت باشد. اگر شما فعالیت ورزشی نداشته باشید (در نتیجه ی انجام این فعالیتها است که عضلات شما آسیب میبینند)؛ کراتین بر رشد عضلاتتان تاثیر نمیگذارد. کراتین یک پودر جادویی نیست؛ رشد عضله همچنان به شما بستگی دارد که بتوانید وزنه برداری سنگین انجام دهید.
مصرف مکمل کراتین همراه با انجام تمرینات قدرتی، موجب افزایش تعداد سلولهای ماهوارهای و افزایش تراکم هستهها در فیبرهای عضلانی اسکلتی انسان میشود؛ در نتیجه امکان رشد فیبر عضلانی را در پاسخ به تمرینات قدرتی فراهم میکند.
سلولهای ماهوارهای چه سلولهایی هستند؟
سلولهای ماهوارهای سلولهای خاصی هستند که در ماهیچه ها حضور دارند. آنها به نوعی نمونهای از صلیب سرخ هستند که در عضلات حضور دارند و زمانی که به آنها نیاز دارید؛ در دسترس هستند. زمانی که فیبرهای عضلانی هنگام بلند کردن وزنه ی سنگین آسیب میبینند؛ این سلولها توانایی بیدار شدن و اهداء هسته ی خود را به فیبرهای عضلانی دارند. میگویند وقتی که به این سلولها نیازی نیست؛ دوباره به خواب میروند.
میونوکلئی چیست؟
میونوکلئوس، هسته ی سلولهای عضلانی است؛ بنابراین زمانی که ما از واژهی میونوکلئی استفاده میکنیم در واقع در مورد دو یا چند هسته صحبت میکنیم. هنگامی که سلولهای ماهوارهای هستههای خود را به سلولهای عضلانی اهدا میکنند؛ سلولها میتوانند ترمیم شوند و رشد کنند.
کراتین به بیدار شدن سلولهای ماهوارهای کمک میکند؛ بنابراین آنها وظیفه ی خود را انجام داده و هسته های خود را به سلولهای عضلانی آسیب دیده اهدا میکنند؛ در واقع کراتین باعث میشود ترمیم سلولهای عضلانی سریعتر اتفاق بیفتد.
کراتین و افزایش انرژی خروجی بددن
همانطور که در بخش قبلی دیدیم؛ کراتین به طور قابل توجهی تعداد فیبرهای عضلانی را افزایش میدهد. کراتین همچنین توان شما را افزایش میدهد این مطالعه به بررسی وضعیت مردانی که وزنه برداری کرده بودند؛ پرداخته است. به این مردان به مدت یک هفته هر روز 25 گرم کراتین داده شد. بعد از این یک هفته، آنها به مدت 11 هفته دیگر دارونما یا 5 گرم کراتین مصرف کردند. مردانی که کراتین مصرف کرده بودند توان آنها در هنگام بلند کردن عضله در حالت خوابیده تا 24 درصد افزایش یافت؛ در حالی که مردانی که دارونما دریافت کرده بودند؛ تنها 16 درصد افزایش توان را نشان دادند. در مردانی که کراتین مصرف کرده بودند نسبت به مردانی که دارونما مصرف کرده بودند؛ تعداد هر سه نوع فیبر عضلانی (نوع I، IIA و IIAB) افزایش چشمگیری داشت.
نوع فیبر عضلانی
افزایش تعداد فیبر بعد از مصرف دارونما
افزایش تعداد فیبر بعد از مصرف کراتین
I
11%
35%
IIA
15%
35%
IIAB
6%
36%
به جدول نگاه کنید؛ بعد از مصرف کراتین تعداد کدام یک از فیبرهای عضلانی بیشترین افزایش را داشته است؟ نوع IIAB (به عنوان فیبر IIX نیز شناخته میشوند).در نهایت میتوان به این نتیجه رسید در عین این که فیبرهای نوع IIAB (IIX) خیلی سریع خسته میشوند؛ اما میتوانند بیشترین نیرو را هم تولید کنند. به فعالیتهایی مانند پاورلیفتینگ المپیک و بالا بردن وزنه با حداکثر توان فکر کنید. این نوع فیبرها زمان انقباض سریع و قدرت خروجی بالایی دارند.
انواع فیبر عضلانی
⭐️فیبرهای کند انقباض نوع 1: برای انجام کارهای استقامتی سبک مانند پیادهروی، دویدن در مسافتهای طولانی به کار گرفته میشوند. نیروی کم، سرعت پایین و استقامت بالا.
⭐️فیبرهای تند انقباض اکسیداتیو نوع IIA: این عضلات تند انقباض کاری ما بین فیبرهای نوع 1 و نوع IIB انجام میدهند و در ایجاد تحمل نقش دارند.
⭐️فیبرهای تند انقباض گلیکولیک نوع IIAB که برای تمرینات کوتاه مدت و با شدت بالا مورد استفاده قرار میگیرند. به عنوان مثال، در بالا بردن وزنه با حداکثر توان و دویدن با سرعت فوقالعاده به کار گرفته میشوند.
کراتین و افزایش قدرت در بزرگسالان
متاآنالیز 16 مطالعهای که افراد 57 و 70 ساله در آن شرکت کرده بودند را بررسی کرد و نتیجه گرفت: "مکمل کراتین توده ی بافت بدون چربی و قدرت عضلات تحتانی و فوقانی را در طول تمرینات مقاومتی افزایش میدهد".
کراتین بیخوابی ناشی از استرس را بهبود میبخشد
بدیهی است که یک ورزشکار نمیتواند در حالی که تحت استرس است و خواب کافی ندارد؛ فعالیت کند. با این حال، زندگی به شکلی پیش میرود که حوادث استرسزایی اتفاق میافتد و گاهی اوقات ما نمیتوانیم به اندازهی کافی استراحت کنیم. نشان داده شده است که کراتین به برطرف کردن افت عملکردی ناشی از کمبود خواب کمک میکند.
بازیکنان خواب آلود راگبی با چشمانی قرمز مطالعه ای بر روی 10 بازیکن حرفه ای راگبی که 5 شب خواب عادی و 5 شب خواب کافی نداشتند؛ انجام شد. این بازیکنان در این 5 شب تنها 3 تا 5 ساعت خوابیده بودند. مهارت های آنها در هر روز مورد بررسی قرار گرفت؛ اما قبل از آزمایش، آن ها مجبور بودند دارونما، کراتین یا کافئین مصرف کنند. بازیکنان به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن خود 100 میلیگرم کراتین دریافت کرده بودند (برای بازیکنی که 180 پوند وزن دارد؛ این مقدار کمی بیشتر از 8 گرم خواهد بود).
نتایج:
همانطور که انتظار میرفت؛ گروهی که دارونما دریافت کرده بودند و خواب کافی نداشتند؛ وضعیت بدتر از حالت عادی داشتند. گروه هایی که کراتین یا کافئین دریافت کرده بودند و خواب کافی نداشتند؛ هیچ افت عملکردی را نشان ندادند.
یافته ی جالب: گروهی که کراتین دریافت کرده بودند و خواب کافی نداشتند؛ افزایش اندک تستوسترون بزاق را نشان دادند؛ در حالی که در بازیکنانی که دارونما دریافت کرده بودند این افزایش مشاهده نشد. مطالعاتی که نشاندهنده ی افزایش تستوسترون توسط کراتین هستند؛ بی نتیجه بوده اند. برخی از مطالعات افزایش اندک را نشان میدهند؛ در حالی که سایر مطالعات هیچ افزایشی را نشان نمیدهند.
زمانی که شرایطی مانند استرس یا کمبود خواب ممکن است مانع عملکرد صحیح شما شود؛ کراتین میتواند به حفظ سطح عادی عملکردتان کمک کند.
کراتین بر عضلات فوقانی بدن تاثیر میگذارد
برخی از دانشمندان دریافتند که کراتین به همراه کربوهیدراتها به عضلات کمک میکند تا بعد از تمرینات شدید گلیکوژن را بهتر از وقتی که کربوهیدرات به تنهایی مصرف میشود؛ جذب کنند. این دانشمندان از این یافتهها راضی نبودند و تصمیم گرفتند آزمایشهای بیشتری انجام دهند تا ببینند که آیا میتوانند دلایل بیشتری برای کمک کراتین به عضلات پیدا کنند.
مصرف کراتین توسط دوچرخه سواران دانشمندان 14 مرد را نام نویسی کردند. این مردان قرار بود تمام شرایط جسمی خود را تا زمان خستگی شرح دهند. بلافاصله بعد از اینکه مردان دوچرخه سواری انجام داده بودند؛ به آنها یک رژیم غذایی سرشار از کربوهیدرات داده شد. به آنها مکمل نیز داده شد. نیمی از این مردان دوچرخه سوار مکمل های کراتین و نیمی دیگر به مدت 6 روز مکملهای دارونما دریافت کردند. سپس دانشمندان به مدت 6 روز دیگر مردان را وادار به انجام دوچرخه سواری کردند و بیوپسی عضلات را گرفتند.
فرآیند فوق جبران گلیکوژن عضلانی
" مکمل کراتین همچنین مقدار گلیکوژن عضلات را 1 روز بعد از مصرف به میزان قابل توجهی بیشتر از دارونما افزایش داد (P < 0.05) و سپس مقدار گلیکوژن ثابت ماند". دانشمندان این پدیده را " فوق جبران گليكوژن عضلاني" مینامند.
بر اساس یک منبع بدنسازی محبوب، فرآیند فوق جبران زمانی اتفاق میافتد که عضلات شما بیشتر از حالت عادی قادر به حفظ گلیکوژن هستند. این فرآیند نه تنها باعث میشود عضلات شما بزرگتر به نظر برسند بلکه مهمتر از همه، به آنها سوخت بیشتری میرساند. فرآیند فوق جبرانی همانند به روزرسانی سوخت بدن به یک مخزن بنزین بزرگتر برای عضلات شما است. در مطالعه های که در بالا به آن اشاره کردم؛ دانشمندان همزمان به دوچرخه سواران کربوهیدرات و کراتین دادند. کربوهیدراتها به دلیل توانایی خود در کمک به بازیابی گلیکوژن عضلات شناخته شده اند و به نظر میرسد کراتین موجب افزایش بازیابی گلیکوژن میشود. اما این سوال ایجاد میشود... برای کسانی که رژیم غذایی کم کربوهیدرات (کمتر از 50 گرم کربوهیدرات در روز) دارند؛ چه اتفاقی میافتد؟
آیا خوردن رژیم غذایی کم کربوهیدرات این خاصیت کراتین را منفی میکند؟
به منظور پاسخ به این سوال، من به سراغ دوستانم رفتم که رژیم غذایی کتوژنیک داشتند تا ببینم با ذخایر گلیکوژن در رژیم غذایی کتوژنیک یا کم کربوهیدرات چگونه برخورد کنم. فهمیدم که بدن از طریق فرآیندی به نام گلوکونئوژنز از پروتئین برای ساخت گلیکوژن استفاده میکند و بیشتر افرادی که رژیم غذایی کم کربوهیدرات دارند؛ مقدار زیادی پروتئین مصرف میکنند. اما... من نتوانستم هیچ مطالعه های را پیدا کنم که فرآیند فوق جبران گلیکوژن را در افرادی که رژیم غذایی کم کربوهیدرات به همراه مصرف کراتین دارند؛ ارزیابی کرده باشد. بنابراین با اطمینان نمیتوانم بگویم در افرادی که در رژیم غذایی کم کربوهیدرات خود مکمل کراتین دریافت میکنند؛ فرآیند فوق جبرانی اتفاق میافتد. علاوه بر این... بسیاری از مطالعات انجام شده بر روی ورزشکاران حرفهای که به رژیم غذایی کم کربوهیدرات پایبند هستند؛ وضعیت ورزشکاران استقامتی اما نه وزنهبرداران و بدنسازان را بررسی میکنند. فعالیتهای استقامتی از عضلهی کند انقباض که در سوزاندن گلیکوژن بسیار کارآمد است؛ استفاده میکنند. هنگام بلند کردن وزنههای واقعا سنگین، عضلهی سریع انقباض نوع IIx که اصلا کارآمد نیست و به سرعت تمام گلیکوژن را میسوزاند؛ مورد استفاده قرار میگیرد. آیا گلیکوژن ساخته شده از پروتئین به اندازهی کافی سریع است تا بتواند گلیکوژن عضلات را در وزنهبردارهای سنگین وزن بازیابی کند؟ من متقاعد نشدهام که چنین است. اگر مجبور شوم حدس بزنم؛ حدس میزنم که برای بدست آوردن این مزیت کراتین، حداقل مقداری کربوهیدرات لازم است. من همواره در حال تصحیح یافتههای خود هستم و از آنجا که ماشین علم به تولید سریع دادههای جدید ادامه میدهد؛ ممکن است دانشمندان کشف کنند که افرادی که از رژیم غذایی کم کربوهیدرات پیروی میکنند با مصرف کراتین ممکن است به این مزیت کراتین یعنی افزایش بازیابی گلیکوژن دست یابند. بنابراین اگر شما علم آن را دارید که چیزی جز این بگویید؛ دوست دارم آن را بشنوم. نظر خود را در این راهنما بنویسید؛ من حتما آن را میبینم.
آیا مصرف کراتین به نفع ورزشکاران حرفهای است؟
جواب من بله است. بازیکنان راگبی که قبلا راجع به آنها صحبت کردم؛ ورزشکاران حرفه ای بودند و از کراتین برای حفظ عملکرد خود در حالی که خواب کافی نداشتند؛ استفاده میکردند. اما... بیشترین منفعتی که یک ورزشکار حرفهای از کراتین میبرد؛ ممکن است کمتر از لذت نوشیدن قهوهی روزمرهی شما باشد. مطالعه ی انجام شده بر روی بازیکنان حرفهای فوتبال در برزیل نشان داد که بعد از مصرف کراتین تنها افزایش اندکی (از نظر آماری معنیدار نیست) در توانایی پرش آنها رخ داده بود. و اما از سوی دیگر... گروهی از فوتبالیستهای حرفهای جوان 14 روز از کراتین استفاده کردند و نشان داده شد که "مصرف کوتاهمدت مکمل کراتین خوراکی بر توان خروجی عضلات در بازیکنان حرفهای جوان فوتبال تاثیر مثبت میگذارد". میتوانم با اطمینان بگویم که کراتین عملکرد ورزشکاران حرفهای را بهبود میبخشد.
چه افرادی از کراتین بیشتر منفعت میبرند؛ یک فرد معمولی یا یک ورزشکار حرفهای؟ چه کسی میداند؟
اگر دوست دارید در مورد این موضوع بحث کنید؛ نظرات خود را برای من ارسال کنید. من میدانم که این مزیتی که به آن اشاره کردم تمام مزایای کراتین نیست. در این بخش بر روی آن دسته از مزایای کراتین که مربوط به ورزشکاران است؛ تمرکز میکنیم. اگر میخواهید در مورد مزایای دیگر کراتین برای بدن خود بخوانید؛ فصل 7 با تمرکز بر مزایای خارج از عضله ی کراتین، کمی بیشتر به موضوع میپردازد.