سرطان پوست؛ انواع و عوامل ایجاد

 

سرطان پوست چیست؟

سرطان پوست به معنی رشد غیر طبیعی سلولهای پوستی است که مهمترین عامل ایجاد آن قرار گرفتن پوست در معرض نور مستقیم خورشید و اشعه های UVA و UVBمی باشد. البته نور خورشید تنها عامل ایجاد سرطان نیست و سرطان پوست تنها در قسمتهایی که در معرض نور خورشید است ایجاد نمی شود.  تا کنون انواع متفاوت از سرطان پوست یافت شده که کارسینیوم سلول بازال، کارسینیوم سلول سنگ فرشی و ملانوم از شایع ترین مدل های سرطان پوست می باشند و هر یک علائم متفاوتی بر روی پوست ظاهر می سازند.
 

سرطان پوست چگونه ایجاد می شود؟

سرطان پوست در اثر جهش هایی که در اثر عوامل مختلف در DNA سلولهای پوستی ایجاد می شود، رخ میدهد. این جهش ها باعث از کنترل خارج شدن تولید سلولهای پوست شده و توده ای از سلول های سرطانی را تشکیل می دهند. سرطان پوست و جهشهای سلول پوست از لایه اپیدرم (لایه بیرونی) آغاز می شود. وقتی پوست در معرض نور مستقیم خورشید قرار می گرد برای محافظت از خود در برابر اشعه های فرابنفش UVA و UVB از خود ملانین بیشتری (لک) تولید می کند تا از لایه های عمیق پوست شما محافظت کند. این کار علاوه بر ایجاد لکهای ناشی از آفتاب و آفتاب سوختگی به مرور زمینه های سرطان پوست را میسازند.

عوامل ایجاد سرطان پوست و آسیب به DNA

⛔️قرار گرفتن در معرض اشعه های UV به وسیله نور خورشید و تختهای سولاریوم و برنزه کننده
⛔️قرار گرفتن در معرض مواد سمی مثل آرسنیک
⛔️داشتن بیماری های اختلال سیستم ایمنی 
زیرا سرطان پوست فقط در مناطقی که نور خورشید به آنها میتابد ایجاد نمی شود، در نتیجه میتوان متوجه شد که فقط نور خورشید نیست که باعث سرطان پوست می شود و عوامل دیگری نیز در آن دخیلند.
 
 

انواع سرطان پوست

1) سرطان کراتینوسیت( شامل کارسینوم سلول بوزال و کارسینیوم سلول سنگ فرشی)
2) ملانوم

 

1) سرطان کراتینوسیت پوست:

این نوع سرطان پوست که جزء شایعترین مدلهای سرطان پوست است که در مناطقی از پوست ایجاد می شود که در معرض نور خورشید هستند. این مناطق از پوست بدن شامل سر و گردن هستند. سرطان کراتینوسیت به دودسته سرطان کارسینوم سلول بوزال و کارسینومای سلول سنگ فرشی تقسیم می شود که علائم متفاوتی بر پوست دارند. 
1) کارسینیوم سلول بوزال
2) کارسینیوم سلول سنگ فرشی

 

1-1 ) کارسینیوم سلول بوزال (BCC)

این نوع سرطان پوست که جزء سرطان های پوست کراتینوسیت می باشد و شایعترین شکل سرطان پوست است که 90 درصد موارد سرطان پوست را تشکیل می دهد. آنها توده هایی با رشد آهسته هستند که اغلب در سر یا گردن خودنمایی می کنند که در معرض نور خورشید قرار دارند و اشعه های فرابنفش بیشتری به آنها برخورد می کند همچنین در پوست سر و دستان طاس شایع است، از دیگر نواحی مشترک BCC می توان به شانه ها ، پشت ، بازوها و پاها اشاره کرد.. سرطان پوست از نوع کارسینوم سلول بوزال (بازال) در صورت عدم درمان، می تواند بزرگتر شده و به سایر قسمت های بدن نیز سرایت کند.

علت ایجاد سرطان کارسینوم سلول بوزال پوست:

علت ایجاد سرطان کارسینوم سلول بوزال (پایه) ایجاد جهش در DNA  یکی از سلول های پایه پوست می باشد. سلولهای پایه پوست در لایه اپیدرم پوست که بیرونی ترین لایه پوست می باشد قرار دارد.
DNA سلول پایه وظیفه کنترل فرآیند ایجاد سلول های جدید پوست را دارد. جهش در DNA یک سلول پایه باعث تولید غیر طبیعی سلول و  تجمع  آنها می شود که می توانند تومور سرطانی ایجاد کنند.

علائم کارسینوم سلول بوزال

✔️توده و یا ضایعات پوستی با مرزهای بلند که مرکزشان فرو رفته است (با جوش یا آسیب پوستی اشتباه گرفته می شود)

✔️وصله رویش یا پوسته پوسته شده که روی گوش یا نزدیک آن ایجاد می شود ( با پوسته پوسته، پوست خشک، جراحت جزئی یا جای زخم اشتباه گرفته می شود)

✔️زخم دارای خونریزی که بهبود می یابد و مجدد ظاهر می شود و میتواند پوسته پوسته شود و خونریزی داشته باشد ( با زخم یا جوش اشتباه گرفته می شود)

✔️پلاک های قرمز رنگ پوست که ممکن است پوسته یا خارش داشته باشند، اما معمولا دردناک نیستند (با پوست خشک و تحریک شده اشتباه گرفته می شود، به خصوص اگر قرمز یا صورتی باشد)
✔️یک ضایعه گرد که ممکن است صورتی، قرمز، قهوه ای، سیاه، برنزه یا همان رنگ پوست باشد ( با خال، زگیل اشتباه گرفته می شود)

✔️لکه ای روی پوست که کمی پوسته پوسته می شود ( با لک ناشی از سن یا کک و مک اشتباه گرفته می شود) ✔️یک اسکار سفید، زرد یا مومی شکل با مرز تعریف شده که ممکن است شبیه یک اسکار باشد. پوست این قسمت براق دیده می شود و پوست اطراف آن سفت است. ​( با زخم اشتباه گرفته می شود برای بسیاری از افراد، تنها علامت این سرطان پوست، برجستگی با رشد آهسته، رشد زخم مانند یا لکه ای زبر روی پوست آنها است. با این حال، برخی از افراد در جایی که به این سرطان پوست مبتلا هستند، علائمی به شکل زیر نیز پیدا می کنند.

علائم شامل:

✔️ بی حسی
✔️ احساس سوزن و سوزن
✔️ حساسیت شدید
✔️ خارش بسیاری از افراد وقتی متوجه لکه، توده یا وصله پوسته پوسته ای روی پوست خود می شوند که در حال رشد است یا احساس می کنند با بقیه پوست آنها متفاوت است، آن را پیدا می کنند. اگر روی پوست خود لکه ای مشاهده کردید که در حال رشد، خونریزی یا تغییر است به یک متخصص پوست مراجعه کنید​.

 

2-1) کارسینوم سلول سنگفرشی:

این نوع از سرطان شایع پوستی نیز غالبا در مناطقی از پوست مثل صورت و گوش رخ می دهد که در معرض نور خورشید هستند و افراد با پوست تیره اکثرا در مناطقی که در معرض آفتاب نیستند رخ می دهد. این نوع سرطان پوست علاوه بر اثر اشعه های فرابنفش خورشید و DNA، می تواند پس از مواجهه طولانی مدت با مواد شیمیایی مولد سرطان ایجاد شود یا ممکن است در اثر زخم سوختگی یا زخم ایجاد شود و همچنین ممکن است توسط برخی از انواع ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) ایجاد شود.

درمان سرطان سنگفرشی پوست

سرطان کارسینوم سلول سنگفرشی به دلیل اینکه در همان مراحل اولیه روی پوست مشخص می شود تا حد زیادی در همان ابتدا قابل تشخیص و  است. انجام بیوپسی پوست تنها راهی است که می توانید به طور قطعی بدانید که آیا سرطان پوست دارید. اگر این سرطان پوست در همان مراحل اولیه تشخیص داده شود توسط پزشک متخصص جراحی می شود و اگر جراحی نتواند درمان سرطان پوست را کامل کند از پرتو درمانی استفاده می گردد. 

علائم کارسینوم سلول سنگ فرشی

✔️ گره ای محکم و قرمز رنگ
✔️ ضایعه ای صاف که پوسته پوسته شده است

2) سرطان پوست ملانوما

سرطان ملانوما از دو نوع دیگر سرطان کمتر شیوع دارد اما جز خطرناکترین سرطانهای پوست می باشد و همچنین علت اصلی آن بطور دقیق مشخص نیست. ملانوم فقط 1% از سرطان های پوست را تشکیل می دهد، اما هر ساله باعث اکثر مرگ های ناشی از سرطان پوست می شود. ملانوم در ملانوسیت ها، سلول های پوستی که رنگدانه ایجاد می کنند، تشکیل می شود و در هر منطقه ای از پوست امکان ایجاد دارد اما بیشتر در صورت و تنه مردان رخ می دهد و در زنان در پایین ساق پایشان ظاهر می شود. سرطان پوست ملانوم میتواند در قسمتهایی از پوست که در معرض نور آفتاب نیستند نیز ایجاد شود. این نوع از سرطان پوست در افراد با رنگ پوست تیره در کف دست و پا یا زیر ناخنهای دست و پایشان ایجاد می شود.

علائم سرطان ملانوم

✔️یک لکه قهوه ای بزرگ با لکه های تیره روی آن.
✔️خال پوستی که رنگ و اندازه آن مخصوصا با لمس کردن تغییر کند یا خونریزی داشته باشد.
✔️ضایعه پوستی کوچک با حاشیه نامنظم و قسمتهایی به رنگ قرمز یا صورت، سفید، کبود یا سیاه.
✔️ضایعه ای دردناک که خارش و سوزش دارد.
✔️ضایعات تیره رنگ  روی کف دست، نوک انگشت دست یا پا و غشاهای مخاطی.


 

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به سرطان پوست هستند؟

عوامل افزایش خطر ابتلا به سرطان پوست میتواند شامل موارد زیر باشد:
1) پوست روشن: همانطور که گفته شد ملانین (رنگدانه) در پوست میتواند باعث محافظت از پوست شود؛ پوستهای روشن رنگدانه های کمتری در پوست خود دارند در نتیجه پوستشان محافظتی کمتری داشته و زودتر دچار قرمزی و آفتاب سوختگی و لکهای ناشی از آفتاب می شوند.

2) سابقه آفتاب سوختگی: معمولا بعد از آفتاب سوختیگ پوست شما بعد از قرمز شدن دچار تیرگی و پوسته پوسته شدن می شود. حتما این جمله را شنیده اید که تیرگی و بلندش دن پوست در اثر آفتاب یک نوع خودکشی پوست است. بله. درست است. پوست خودکشی میکند که سالم بماند. ملانین تولید میکند تا آسیب نبیند. اما دچار آسیب می شود زیرا اشعه های خورشید تأثیر خود را در لایه های پوست می گذارند. آفتاب سوختگی های مکرر و سابقه آفتاب سوختگی مخصوصا همراه با تاول باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان پوست می شود.
  3) قرار گرفتن در معرض نور خورشید: اشعه های UVA و UVB که در نور خورشید وجود دارد و به مقدار زیادی از اتمسفر عبور می کنند می توانند باعث تغییر و جهش DNA پوست شده و در نتیجه باعث تولید سلولهای پوستی زیاد و همچنین آفتاب سوختگی شوند. این دو عامل باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان می شود.

4) برنزه کردن: تختهایی که سولاریوم در آنها انجام می شود دارای لامپهایی هستند که اشعه های فرابنفش تولید می کنند. پس همان فرآیند تابش نور خورشید را دارد و میتواند باعث آسیب پوست و سرطان پوست شود. 5) آب و هوای آفتابی یا مرتفع: نور خورشید در مناطقی با آب و هوای آفتابی و گرم با شدت بیشتری می تابد. همچنین مناطقی که در ارتفاعات بالا از سطح دریا قرار دارند نور خورشید به شکل شدیدتری میتابد و شدت آسیب به پوست نیز افزایش می باشد. 6) سابقه خانوادگی: خطر ابتلا به سرطان پوست در افرادی که در خانواده خود سابقه ابتلا به سرطان پوست دارند بیشتر است.

7) سابقه شخصی: فردی که در گذشته دچار سرطان پوست شده و بهبود یافته است در خطر ابتلای مجدد به سرطان پوست می باشد.

8) افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف: افراد دارای بیماری HIV یا  AIDF و افرادی که پیوند عضو انجام داده و داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مصرف می کنند.

9) قرار گرفتن در معرض مواد سمی مثل آرسنیک

10) قرار گرفتن در معرض اشعه های فرابنفش در افرادی که تحت درمان با اشعه برای درمان بیماری پوستی مانند اگزما، آکنه و.. هستند.  
 

راه های پیشگیری ابتلا سرطان پوست

👈محدود کردن یا اجتناب از قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خورشید:  ازقرار گرفتن در معرض خورشید آن هم بدون ضد آفتاب مخصوصا در ساعاتی که شدت نور خورشید (10 صبح تا 4 بعد از ظهر) بیشتر است بپرهیزید.
 

👈استفاده از ضد آفتاب مناسب: ضد آفتاب های طیف گسترده (محافظت از هر دو اشعه خورشید) و SPF بالای 30 که باید هر 2 تا 3 ساعت تمدید شوند و در زمان شنا و تعریق بیشتر استفاده شوند. کرم ضد آفتاب را باید بر روی صورت، گردن، دست و پاها و گوش که در معرض نور مستقیم خورشید و بدون پوشش هستند بزنیم. ضد آفتاب را حتی در زمستان و هوای ابری و همچنین در مناطق سرپوشیده نیز استفاده کنید.

👈استفاده از لباسهای مناسب: لباسهایی که بتواند پوست را در برابر اشعه های خورشید محافظت نماید. پوست لخت نباشد و لباس با ضخامت و جنس مناسب روی آن قرار گرفته باشد

👈استفاده از  کلاه آفتابی: کلاه آفتابی لبه دار از کلاه های بیس بال محافظت بیشتری انجام می دهند.

👈استفاده از عینک آفتابی: از عینکهای آفتابی که میتوانند از عبور هر دو اشعه UV جلوگیری کنند استفاده کنید.

👈اجتناب از برنزه کردن پوست با تخت های برنزه: در این تخت ها برای برنزه کردن پوست از چراغهایی استفاده می شود که اشعه UV تولید می کنند. در واقع همان کار خورشید را انجام میدهند و پوست را در معرض مقدار زیادی پرتو فرا بنفش مضر قرار می دهند.

👈محدود کردن استفاده از داروهای حساس به آفتاب:  برخی داروهای درمانی مثل آنتی بیوتیک ها یا قرص راکوتان باعث نازکی و حساسیت بیشتر پوست به نور آفتاب میشوند، همچنین درمان لک و ترکیبات ضد لک باعث حساس شدن پوست به نور آفتاب می شوند و لازم است که حتما در طی روز بصورت مداوم از ضد آفتاب استفاده شود.

 

تغییرات پوستی که باید آنها را در سرطان پوست جدی گرفت

1) ضایعات پوستی: ظهور یک خال جدید، رشد غیرمعمول یک ضایعه پوستی مثل خالها، برآمدگیهایی روی پوست، لکه زخم بدون هیچ دلیلی، پوسته پوسته یا لکه تیره ایجاد شده  روی پوست که از بین نمی رود.

2) عدم تقارن ضایعات پوستی: دو نیمه ضایعه یا خال یکسان و یکسان نیستند.

3) حاشیه و مرزهای ضایعات پوستی: ضایعات دارای لبه های ناهموار و ناهموار هستند.

4) رنگ ضایعات پوستی: این لکه دارای یک رنگ غیرمعمول است مانند سفید ، صورتی ، سیاه ، آبی یا قرمز.

5) قطر ضایعات پوستی: لکه بزرگتر ازنیم سانتی متر یا تقریباً به اندازه پاک کن سر مداد است.

6) رشد و بزرگ شدن ضایعه: می توانید تشخیص دهید که خال در حال تغییر اندازه ، رنگ یا شکل است.

اگر فکر می کنید روی پوست خود لکه ای وجود دارد که ممکن است یک سرطان پوست باشد، تمام علائم هشدار دهنده احتمالی را تحت نظر بگیرید.

 

درمان سرطان پوست

برنامه درمانی پیشنهادی شما به عوامل مختلفی از جمله اندازه، محل، نوع و مرحله سرطان پوست بستگی خواهد داشت. پس از در نظر گرفتن این عوامل، تیم پزشکی ممکن است یک یا چند روش درمانی زیر را توصیه کند: 1) سرما درمانی: توده سرطانی پوست با استفاده از نیتروژن مایع منجمد شده و با ذوب شدن بافت از بین می رود.

2) جراحی برش: پوست مبتلا به سرطان پوست برخی از پوست سالم اطراف آن بریده می شود.
3) جراحی Mohs: رشد لایه به لایه برداشته می شود و هر لایه زیر میکروسکوپ بررسی می شود تا زمانی که هیچ سلول غیرطبیعی قابل مشاهده نباشد.

4) کورتاژ و الکتریکی زدایی: از یک تیغه بلند به شکل قاشق برای از بین بردن سلولهای سرطانی برداشته می شود و سلولهای سرطانی باقیمانده با استفاده از سوزن برقی سوزانده می شوند.

5) شیمی درمانی: داروهای ضد سرطانی به صورت خوراکی مصرف می شوند و برخی به صورت موضعی استفاده می شوند یا با سوزن یا خط IV تزریق می شوند تا سلول های سرطانی را از بین ببرند.

6) فوتودینامیک درمانی: از نور لیزر و داروهایی برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده می شود.

7) پرتو درمانی: از پرتوهای پر انرژی برای از بین بردن سلولهای سرطانی پوست استفاده می شود.

8) درمان بیولوژیکی: درمان های بیولوژیکی برای تحریک سیستم ایمنی بدن شما برای مبارزه با سلول های سرطانی استفاده می شود.
 

9) ایمونوتراپی: در این روش درمان سرطان کرمهایی به پوست شما زده می شود تا سیستم ایمنی بدن شما را تحریک کرده و سلولهای سرطانی را از بین ببرد.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد گزینه های درمانی خود از پزشک خود بخواهید.

 

مدلهای نادر سرطان پوست

💠سارکوم کاپوسی:
شکل بسیار نادر از سرطان پوست است که در رگهای خونی ایجاد می شود و باعث ایجاد لکه های قرمز یا بنفش روی پوست و غشاهای مخاطی می شود و عمدتا در افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند مانند افراد مبتلا به ایدز و یا افرادی که از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی استفاده میکنند و پیوند اعضا انجام داده اند، ایجاد می شود. سرطان سارکوم کاپوسی پوست در مردان آفریقایی و مردان مسن با نژاد ایتالیایی، یهودی و اروپای شرقی شایع تر است.

💠سرطان سلول مرکل:

این نوع نادر از سرطان پوست نیز باعث ایجاد گره هایی محکم و براق روی پوست می شود که روی پوست یا زیر پوست و در فولیکولهای مو ایجاد می شود و اغلب در ناحیه سر، گردن و تنه رخ می دهد.
 

💠سرطان غده سباسه:

این سرطان پوست از غدد چربی (سبوم) پوست نشأت می گرد. کارسینومای ده سباسه که معمولا بصورت گره های سفت و بدون درد بنظر می رسند میتواند هر جایی ایجاد شود اما در پلکها بیشتر رخ می دهند و اغلب با مشکلات دیگر مثل مشکلات پوستی پلک و چشم اشتباه گرفته می شود.




مقالات پیشنهادی:
آبسه پوستی چیست؟
پوسته پوسته شدن پوست
انواع و علائم کیست پوستی
خشکی پوست در بیماران دیابتی
انواع و دلایل سرطان پوست
درمان زگیل
روتین مراقبت از پوست حساس
روتین مراقبت از پوست چرب
روتین مراقبت از پوست خشک
درماتیت سبورئیک چیست؟