دیابت در بارداری و مراقبت های لازم

 
 

علائم دیابت در بارداری

دیابت بارداری (gestational diabetes) یا GD ناشی از تغییرات هورمونی است که در عملکرد انسولین و کنترل قند خون اختلال ایجاد می کند. ژنتیک و اضافه وزن نیز در این نوع دیابت موثر هستند. دیابت بارداری معمولا علائم خاصی ندارد و به همین دلیل سطح قند خون شما لازم است در زمان بارداری مورد آزمایش قرار بگیرد.
 
اگر قند خون بیش از حد افزایش یابد، علائم زیر ایجاد می شود:
✔️ تشنگی بیش از حد
✔️ تکرر ادرار زیاد
✔️ عفونت ادراری
✔️ حالت تهوع
✔️ خشکی دهان
✔️ خستگی
✔️ تاری دید
✔️ خارش ناحیه تناسلی یا برفک
 

داروهای با نسخه برای درمان دیابت بارداری

گلیبورید و متفورمین دو دارویی هستند که برای دیابت در بارداری تجویز می شوند. همچنین انسولین گلیبورید رایج ترین داروی خوراکی است که هزینه کمتری دارد و اثربخشی دارد و پزشکان بیشتر این دارو را تجویز می کنند. گلیبورید یک نوع سولفونیل اوره است که ترشح انسولین را در بافت های محیطی افزایش می دهد. متفورمین جذب گلوکز در بافت های محیطی را تحریک می کند. مطالعات نشان داده اند که این دارو ها بر روی جنین و نوزاد تاثیر نمی گذارند. البته که تزریق انسولین اولین و بهترین دارویی است که برای دیابت تجویز می شود و اغلب در کنار تغییر رژیم غذایی بهترین درمان دیابت در بارداری است. انسولین از جفت عبور نمی کند و برای جنین بی خطر است.

 

رژیم غذایی در دیابت بارداری

مهم ترین راه درمان دیابت رعایت رژیم غذایی سالم است. انجمن دیابت آمریکا روش استفاده از بشقاب دیابت است. نیمی از بشقاب با سبزیجات غیر نشاسته ای، یک چهارم با پروتئین بدون چربی و یک چهارم با کربوهیدرات مانند غلات کامل یا سبزیجات نشاسته ای پر می شود.
  سبزیجات غیر نشاسته ای شامل این موارد می شود: اسفناج، هویج، کلم بروکلی، گل کلم، کلم بروکسل، مارچوبه، خیار، قارچ، کدو سبز، سبزی های مورد استفاده در سالاد، بادمجان، کرفس و ...
پروتئین بدون چربی عبارتند از: جوجه، بوقلمون، تخم مرغ، ماهی سالمون، ماهی تن، تکه های بدون چربی گوشت قرمز، لوبیا، عدس، حمص، آجیل، کره های آجیل مانند کره بادام زمینی یا پسته، توفو و ...
کربوهیدرات شامل این موارد می شود: برنج قهوه ای، بلغور گندم، کینوا، جو دوسر، سیب زمینی شیرین، زردک، کدو حلوایی، نخود، میوه ها و میوه های خشک، محصولات لبنی مانند شیر، ماست و دیگر لبنیات.

 

تغییر سبک زندگی در زمان ابتلا به دیابت بارداری

• مهم است در زمان های منظم وعده های غذایی خود را بخورید و وعده های غذایی را به هیچ وجه حذف نکنید.
• سه وعده غذایی و دو تا سه میان وعده را در طول روز مصرف کنید.
• به جای آبمیوه یا نوشابه، آب بنوشید.
• به جای غذا های فراوری شده و شیرین، میوه بخورید.
• چربی های اشباع، چربی سوز، شکر و نمک را کمتر مصرف کنید.
• به جای نمک، با لیمو یا سبزی یا ادویه طعم غذا را بیشتر کنید.
• سبزیجات را بخارپز کنید یا لوبیا یا نخود فرنگی را به سالاد اضافه کنید تا فیبر بیشتری دریافت کنید.

   

• میوه ها و سبزیجات رنگارنگ را انتخاب کنید.
• غذا ها و نوشیدنی های سرشار از آهن، فولات، کلسیم و پروتئین مصرف کنید. با یک متخصص درمورد مصرف  مکمل های مخصوص افراد دیابتی مشورت کنید.
• از غذا ها و نوشیدنی های حاوی الکل اجتناب کنید.
• از مصرف ماهی خام یا نیم پز، غذا های دریایی، ماهی حاوی مقادیر بالای جیوه، گوشت یا مرغ نیم پز و پنیر های نرم خودداری کنید.
• مقدار زیادی آب بنوشید و غذا های پرفیبر بخورید تا دچار یبوست نشوید.
• هر هفته حداقل 150 دقیقه به طور منظم ورزش هوازی با سطح متوسط انجام دهید.
• پس از زایمان تمرینات هوازی منظم را با شدت کمی بیشتر از متوسط آغاز کنید تا به وزن طبیعی خود بازگردید.

 

چه دارو و غذاهایی در دیابت بارداری منع مصرف دارند؟

افراد باردار در زمان بارداری باید رژیم غذایی خاصی را رعایت کنند. حال اگر به دیابت در بارداری مبتلا شوند، باید رژیم غذایی سفت و سخت تری داشته باشند و از تغذیه نامناسب اجتناب کنند. این افراد باید از غذا های شیرین، پرنشاسته، قند ها و کربوهیدرات های پنهان، غذا های فراوری شده و الکل دوری کنند.
  غذا های شیرین عبارتند از: کیک ها، بیسکوییت ها، آب نبات، دسر ها، شیرینی ها، جوش شیرین، بستنی، آب میوه یا نوشیدنی های شیرین. اگر چه شیر و میوه های کامل قند طبیعی دارند، اما موسسه ملی دیابت توصیه می کند افراد مبتلا به دیابت آن را در رژیم غذایی خود بگنجانند.
غذا های پرنشاسته عبارتند از: سیب زمینی سفید، نان سفید، برنج سفید، ماکارونی سفید و ...
قند ها و کربوهیدرات های پنهان عبارتند از: غذا های فراوری شده، برخی از چاشنی ها مانند سس و سس گوجه فرنگی، برخی از فست فود ها، نوشابه، الکل و سیب زمینی سرخ کرده.
در پایان باید اشاره کنیم که بسیاری از دارو ها در دوران بارداری منع می شوند. پس اگر داروی خاصی را مصرف می کنید، باید با مشورت پزشک این کار را انجام دهید و از مصرف هرگونه مکمل یا دارو به صورت خودسرانه دوری کنید.


 

خطر بارداری در شرایط ابتلا به دیابت چیست؟

دیابت در دوران بارداری (فرقی ندارد که فرد از قبل مبتلا به دیابت باشد یا در بارداری به این بیماری مبتلا شود) بر سلامت مادر و جنین تاثیر منفی می گذارد. مادرانی که به دیابت نوع 1 یا 2 مبتلا هستند و در زمان لقاح قند خونشان بالاست، نوزادان آن ها ممکن است با نقص مادرزادی به دنیا بیایند. همچنین خطر مرده زایی و زایمان زودرس در این زنان بالاست.
زنانی که به هر نوع دیابت مبتلا هستند و قند خون آن ها در طول بارداری بالاست، ممکن است وزن نوزادانشان به شدت (4 کیلوگرم یا بالاتر) افزایش یابد و مجبور به زایمان سزارین شوند. نوزادان در بدو تولد دچار مشکلات تنفسی می شوند، به هیپوگلیسمی و تشنج مبتلا می شوند و در دوران زندگی بعدی خود به دیابت نوع 2 مبتلا شوند. همچنین قند خون نوزاد بعد از تولد پایین است و دچار زردی و یرقان می شود.


 

سوالات متداول در مورد بارداری  دیابت

1) آیا ممکن است جنین هم دچار دیابت شود؟

خیر. ممکن است نوزاد بعد از تولد دچار چاقی شود و در مراحل بعدی زندگی به دیابت نوع 2 مبتلا شود؛ اما در دوران جنینی چنین اتفاقی نمی افتد.
 

2) آیا دیابت نوع 1 خطر ابتلا به دیابت بارداری را افزایش می دهد؟

ابتلا به دیابت نوع 1 قبل از بارداری، با دیابت در بارداری متفاوت است. این افراد باید قبل از تصمیم به باردار شدن، با یک متخصص مشورت کنند.

3) چه افرادی بیشتر در معرض ابتلا به دیابت بارداری هستند؟

افرادی که بیماری قلبی، فشار خون، اضافه وزن، سندرم پلی کیستیک و دیابت دارند، بیشتر به این نوع بیماری مبتلا می شوند. البته کمبود تحرک و سابقه خانوادگی دیابت بارداری نیز در این بیماری موثر هستند.

4) آیا دیابت بارداری در دوران بارداری درمان می شود؟

خیر. پس از تشخیص این بیماری تا زمانی که فرزندتان به دنیا بیاید، شما به این بیماری مبتلا هستید. پزشک توصیه می کند 12 هفته پس از تولد نوزاد، آزمایش قند بدهید تا متوجه شود که این بیماری از بین رفته است یا نه.

 

جمع بندی

همانطور که بار ها اشاره کردیم، تغییر سبک زندگی و تغییر رژیم غذایی مهم ترین راه درمان دیابت در بارداری است. این نوع دیابت خطرناک است و علائم مشخصی ندارد و ممکن است مادران باردار بدون نشان دادن علائم به این بیماری مبتلا باشند. پس لازم است که از زمان تصمیم به بارداری زیر نظر پزشک متخصص زنان باشید و در دوران بارداری آزمایش قند بدهید. در صورتی که پیش از بارداری به دیابت نوع 1 یا 2 مبتلا بوده اید، لازم است که مراقبت های خود را بیشتر کنید. اگر تمام موارد بالا را رعایت کنید، هیچ مشکلی برای مادر و جنین پیش نخواهد آمد.



مقالات مشابه: