ترتینوئین که مشتقی از ویتامین A می باشد، برای درمان آکنه و جوشهای شدید و التهابی استفاده می‌شود و میتواند در ظرف مدت کوتاهی جوش، التهاب و درد ناشی از آن را کاهش دهد. ترتینوئین متعلق به دستهای از دارو‌ها به نام رتینوئید‌ها می‌باشد و باعث لایه برداری از پوست نیز می گردد و برای رفع تیرگی و کدری پوست و همچنین لکه های بجا مانده از جوش نیز مورد استفاده قرار می گیرد. در این مقاله قصد داریم در مورد فواید ترتینوئین و مکانیسم اثر ترتینوئین بر پوست توضیحاتی را بیان نمائیم. با ما همراه باشید.
ترتینوئین چیست؟
ترتینوئین شکلی ازویتامین آ است که به شکل خوراکی (قرص راکوتان-آکوتان) و موضعی توسط شرکتهای داروسازی تولید می گردد و برای درمان آکنه و جوشهای التهابی و شدید و درمان اختلالات کراتین سازی پوست مانند پسوریازیس به کار می‌رود.
ترتینوئین موضعی چیست؟
ترتینوئین موضعی به شکل کرم و ژل در داورخانه ها موجود می باشد که معمولا دوز 0.025 و 0.05 را دارند. این ترتینوئین موضعی در دفعات مختلف و زمان مشخصی بر روی پوست زده میشوند. مقدار كمي از ترتینوئین موضعی (تا 8%) از راه پوست جذب و در ادرار و صفرا (احتمالا در شیر مادر) ترشح مي‌شود. از محلول، کرم یا ژل تزتینوئین عمدتا برای درمان آکنه، پوست آسیب دیده در برابر نور خورشید و چین و چروک های ظریف استفاده می شود.
فواید کرم و ژل ترتینوئین برای پوست
از مهمترین فواید استفاده از ژل ترتینوئین درمان جوش و لایه برداری پوست می باشد. لایه برداری پوست به دلایل زیر انجام میگیرد: 💠درمان جوش 💠کاهش التهاب و درد جوشهای بزرگ 💠کاهش چین و چروک‌های ریز 💠تغییر رنگ لکه ها و تیرگی های پوست 💠درمان لک 💠رفع زبری ناشی از نور خورشید 💠رفع کدری پوست
این دارو ممکن است برای درمان مواردی غیر از موارد ذکر شده مانند درمان اختلالات كراتين‌سازي، پسوريازيس، ايكتيوز لايه‌اي و كراتوزفوليكولي و زگيل‌هاي صاف نيز استفاده مي‌شود.
🔹ترتینوئین موضعی به شکل ژل، پماد و کرم در بازار موجود می باشد که طرز مصرف آنها به یک شکل هستند. پس اگر جایی از مقاله تنها از یکی از این عناوین استفاده شد، منظور تمامی ترتینوئین های موضعی هستند.
مکانیسم اثر ژل ترتینوئین بر درمان جوش چیست؟
ممکن است غیر منطقی به نظر برسد، اما ترتینوئین با تحریک پوست عمل می کند. ترتینوئین می تواند چرخه زندگی سلول های پوست را تسریع کند. این عمل باعث می‌شود که سلول های پوست سریع‌تر تقسیم شوند و سریع‌تر بمیرند، بنابراین سلولهای جدیدتر و سالم‌تر می‌توانند جای آنها را بگیرند. ترتینوئین با تغییر بیان ژنی چسبندگیاپی تلیومفولیکولار را کم کرده و تشکیل میکروکومدون را کاهش میدهد. ترتینوئین، دانه‌های ریز سر سفید یا سر سیاه (کومدونها) را از بین می‌برد. همچنین مانع به وجود آمدن کومدونها می‌شود.
مکانیسم اثر ژل ترتینوئین بر درمان جوش چیست؟
ترتینوئین با تحریک پوست و شروع لایه برداری، باعث از بین بردن لایه های مرده از پوست می گردد. لایه های مرده پوست، سلولهایی هستند که در اثر واکنش به اشعه خورشید، آلودگی هاو... که دارای رادیکال آزاد هستند ، از بین رفته اند. سلولهای مرده باعث بروز پیری پوست، چروک، تیرگی و کدری پوست می گردند. در نتیجه لایه برداری می توند آنها را از سطح پوست جدا کند و پوست شروع به بازسازی کرده و پوست جدید تولید نماید.
برای استفاده از ترتینوئین بصورت موضعی، دستور مصرف پزشک خود را دنبال کنید و درز صورتی که خودتان آن را تهیه کرده اید طبق دستور بروشور یا پزشک داروساز از آن استفاده نمائید. معمولا در ابتدای مصرف، از ترتینوئین موضعی بصورت چند روز درمیان استفاده میگردد تا میزان حساسیت پوستی و مقاومت پوست مشخص گردد.
مراحل استفاده از ژل ترتینوئین
1) پیش از استفاده از این دارو دستهای خود را بشویید. 2) به آرامی پوست را با یک پاک کننده ی معمولی یا بدون صابون شسته و خشک کنید. 3) از نوک انگشت تان برای مالیدن مقدار کمی از کرم (در حدود اندازه‌ی یک نخود) به صورت لایه ی نازک استفاده کرده و این کار را به طور معمول یک بار در روز پیش از خواب، یا آنطور که پزشک تان تجویز کرده انجام دهید. 4) به منظور آماده سازی، پس از شست و شوی صورت 20 تا 30 دقیقه صبر کرده و سپس کرم را استعمال کنید.
به منظور گرفتن نتایج بهتر، کرم را به طور منظم استفاده کنید. برای اینکه استفاده ش یادتان بماند، هر روز سر یک زمان مشخص استفاده کنید. بیش از مقدار توصیه شده یا به تعداد دفعات بیشتر کرم را استفاده نکنید. این کار باعث بهبود سریع تر پوست تان شده و ریسک قرمزی، پوسته پوسته شدن و درد را بالا می‌برد. این دارو به شکل های گوناگونی از جمله ژل، کرم و محلول موجود می‌باشد. بهترین نوع آن، بسته به نوع پوست شما و پاسخ تان نسبت به درمان دارد. اگر وضعیت تان تغییری نکرد یا بدتر شد، پزشک تان را در جریان بگذارید.
هشدارهای مصرف ترتینوئین موضعی در هفته های اول: 🌟قرمزي و كنده شدن پوست ممكن است متعاقب چند روز استعمال دارو بروز نمايد كه البته با گذشت زمان فروكش مي‌نمايد. 🌟درطی هفته ی اول استفاده از ترتینوئین ، آکنه‌تان ممکن است بدتر شود، چرا که کرم در حال کار بر روی جوش‌هایی است که داخل پوست تان در حال شکل گیری می‌باشند. مشاهده نتیجه ممکن است 8 تا 12 هفته زمان ببرد
نکات مهم در مصرف ژل ترتینوئین
⚠️از ورود این دارو به چشم‌ها، دهان، واژن و بینی تان اجتناب کنید. ⚠️اگر به ترتینوئین آلرژی دارید نباید از آن استفاده کنید. ⚠️بدون مشورت پزشکی برای کودکان استفاده نکنید. ⚠️برخی برند‌های ترتینوئین موضعی برای استفاده‌ی افراد زیر 18 سال تایید شده نمی‌باشند.
اگر دچار موارد زیر هستید، پزشکتان را در جریان بگذارید: ⚠️اگزما ⚠️حساسیت داشتن به ماهی (ژل ترتینوئین ممکن است حاوی موادی گرفته شده از ماهی باشد.) ⚠️بارداری و شیردهی: مشخص نیست که کرم ضد جوش و آکنه ترتینوئین به جنین آسیب می‌زند یا خیر. اگر باردار هستید پزشک تان را در جریان بگذارید. شاید شیر دادن به نوزاد حین استفاده از این دارو امن نباشد، پس نظر پزشک تان را در این باره جویا شوید.
⚠️ژل ترتینوئین را بر روی پوست آفتاب سوخته یا مبتلا به اگزما استفاده نکنید. ⚠️قبل و بعد از استفاده از ترتینوئین دستهای خود را بشویید. ⚠️قبل از استفاده، ناحیه‌ی مورد نظر پوست را تمیز کرده و خشک کنید. ⚠️اعمال این کرم بر روی پوست مرطوب ممکن است باعث آسیب پوستی شود. ⚠️محلی که ترتینوئین استفاده کرده‌اید را تا بیش از حداقل 1 ساعت نه بشویید و نه محصولات پوستی دیگری رویش استفاده کنید. ⚠️حین استفاده از کرم و در صورت خروج از منزل، از کرم ضد آفتاب و پوشیدنی های مناسب استفاده کنید. ⚠️بهبودی ممکن است چندین هفته طول بکشد. دارو را همانطور که دستور داده شده استفاده کرده و اگر علائم بهبود نیافتند پزشک خود را در جریان بگذارید. اگر برای درمان آکنه از ترتینوئین استفاده می‌کنید، وضعیت تان ممکن است برای مدت کوتاهی بدتر شود. ⚠️اگر آسیب پوستی تان شدید شد یا آکنه در طی 8 تا 12 ماه بهبود پیدا نکرد با پزشکتان تماس بگیرید. دارو را به همان مدت تجویز شده استفاده کنید، حتی اگر فکر می‌کنید جواب نمی دهد. ⚠️دارو را در دمای اتاق و به دور از گرما و رطوبت نگهداری کنید. وقتی از آن استفاده نمی‌کنید، درب بطری را محکم ببندید. ⚠️ژل ترتینوئین قابل اشتعال است. آن را در نزدیکی حرارت بالا یا شعله آتش استفاده نکنید. تا وقتی ژل کاملا روی پوستتان خشک نشده سیگار نکشید. ⚠️ این دارو و هر داروی دیگری را دور از دسترس کودکان نگه داشته، هیچ گاه دارو‌هایتان را به دیگری نداده و آنها را طبق دستور پزشک مصرف کنید. ⚠️ این دارو را تنها بر روی پوست استفاده کنید. مواظب باشید که وارد بینی یا دهان نشود. این کرم را روی بریدگی ها، زخم ها، آفتاب سوختگی یا اگزما استفاده نکنید.
سوالات متداول در مورد استفاده از ژل ترتینوئین
1) اگر یک دوز را از دست بدهم چه اتفاقی می‌افتد؟
به محض اینکه توانستید از دارو استفاده کنید، اما اگر نزدیک وقت استفاده از دوز بعدی تان است، دوز قبلی را استفاده نکنید. در یک دفعه دو دوز را با هم استفاده نکنید.
2) آیا میتوان مصرف ترتینوئین را در شیردهی و بارداری ادامه داد؟
از آنجایی که کرم توسط پوست جذب شده و ممکن است به کودک متولد نشده آسیب بزند، زنان باردار یا در شرف بارداری نباید از این محصول استفاده کنند.
3) ین استفاده از ترتینوئین موضعی از چه کارهایی باید اجتناب کرد؟
از قرار گرفتن در معرض نور خورشید یا دستگاه‌های برنزه اجتناب کنید. این دارو میتواند موجب راحت تر آفتاب سوخته شدنتان شود. حین خروج از منزل حتی در روزهای ابری، از پوشیدنی‌های مناسب استفاده کرده و ضد آفتابی با spf بالاتر از 30 استفاده کنید. از استفاده از محصولات پوستی که ممکن است باعث آسیب شوند (مثل صابون‌های سخت، شامپو‌ها، رنگ مو، وکس یا محصولات پوستی حاوی الکل، ادویه، لیمو و غیره) اجتناب کنید.
4) ژل ترتینوئین بهتر است یا کرم ترتینوئین؟
بیماران مبتلا به آکنه یا بیمارانی که به آکنه مبتلا نبودند، گزارش داده اند که فرمولاسیون ژل از فرمولاسیون کرم، کمتر آزاردهنده است.
تداخلات دارویی با ژل ترتینوئین
🔸بنزوئیل پراکسید 🔸سولفور 🔸رزورسینول یا 🔸سالسیلیک اسید از محصولات پوستی که حاوی این ترکیبات هستند استفاده نکنید، مگر به دستور پزشک. در هر صورت نیز پزشک تان را در جریان تمام دارو‌هایی که استفاده می‌کنید، حتی ویتامین‌ها و دارو‌های پوستی قرار دهید.
عوارض استفاده نا مناسب از ژل ترتینوئین
استفاده‌ی بیشتر و در تعداد دفعات بیشتر نه تنها زودتر جواب نداده، بلکه ممکن است ریسک ابتلا به عوارض جانبی ترتینوئین را نیز بالا ببرد. لایه برداری شدید یکی از عوارض استفاده بیش از حد از ترتینوئین موضعی می باشد. در طی مصرف ترتینوئین، پوسته ریزش رخ میدهد که با روند بازسازی پوست هماهنگ بوده و لایه برداری ملایمی رخ میدهد. اما زمانیکه بیش از حد توان پوست، ترتینوئین بر روی آن زده شود (مثلا پزشک به شما مصرف یک روز درمیان را تجویز کرده ولی شما بصورت روزی دو بار از آن مصرف می کنید) در نتیجه پوسته ریزی ها شدید شده، لایه برداری زیاد رخ داده و حتی بعد از آن آثار سوختگی و لکه های پوستی بجا می ماند.
عوارض جانبی ترتینوئین
عوارض شایع پوستی و موضعی ژل ترتینوئین:
درد پوست، قرمزی، سوختگی، خارش یا تحریک پذیری گلو درد سوزش و سوزن سوزن پوست در نواحی استفاده شده از کرم یا تغییر در رنگ محل استفاده از دارو
عوارض نسبتا شایع (-1) ترتینوئین موضعی:
هایپرپیگمانته شدن؛ درماتیت محل استعمال، درد محل استعمال
سایر عوارض (درصد نامشخص) ترتینوئین موضعی:
حساسیت پوست به نور
علائم پوستی خطرناک در مصرف ترتینوئین موضعی
اگر علائم زیر را داشتید سریعا با پزشک تان تماس بگیرید: سوختگی شدید، خارش یا آسیب پوست مورد درمان، کهیر، خشکی شدید پوست، قرمزی شدید، تورم، تاول، تنفس مشکل دار، تورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو. حین استفاده از ترتینوئین پوست تان ممکن است به شرایط آب و هوایی مانند سرما و باد حساس تر شود.
در صورت نیاز به خرید ژل ترتینوئین یا سایر محصولات درمان جوش می توانید به سایت داروخانه اینترنتی مهتاطب مراجعه کنید و یا در تلگرام به شماره 09358343612 پیامک دهید.
