دکتر رویا میرنظامی 
چنانچه خود شما یا فرزندتان شپش سر دارید، این موضوع می تواند برای شما هم به لحاظ روحی و هم جسمی خیلی آزار دهنده باشد. خبر خوب این است که شپش باعث انتقال هیچ بیماری به شما نمی شود و به علاوه با درمان مناسب، می توانید از دست شپش رهایی یابید. اگر نکاتی را که در این مقاله گفته می شوند به طور کامل انجام دهید، می توانید شپش را شناسائی و کاملاً درمان کنید. ابتدا باید بررسی کنید که خودتان یا فرزندتان شپش سر دارید یا نه؟
حتما بخوانید: مشاوره برای درمان شپش سر
به طور کلی 3 نوع شپش وجود دارد:
شپش بدن: می تواند روی لباس هایتان هم زندگی کند و از آنجا از روی سطح تغذیه کند (این نوع از شپش ها نادر است).
شپش ها پرواز یا پرش نمی کنند و از طریق تماس مستقیم مثلا سر به سر فرد آلوده به دیگران منتقل می شود و یا می تواند از طریق لوازم شخصی مثل شانه، کلاه، روسری و شال (بیشتر لوازمی که مستقیما با موی سر تماس دارند) منتقل شود.
| نام شامپو | سر مو ضد شپش پریم | لوسیون ضد شپش سریتا | لوسیون نایلیس | شامپو لیندان گیلارانکو | شامپو پرمترین گیلارانکو |
| مواد موثره | 🔺ایزوپروپیل استات 🔺دایمتیکون | 🔺پیرتروم 🔺سنبل هندی 🔺روغن اسطوخودوس 🔺روغن درخت چای | 🔺ایزوپروپیل میریستات | 🔺فارماکوکنیتینک | 🔺پرمترین |
| قدرت از بین بردن شپش | بالا | بالا | بالا | متوسط | متوسط |
| محدوده سنی | 2 سال به بالا | 1 سال به بالا | 2 سال به بالا | 12 سال به بالا | 2 ماه به بالا |
| حجم (میلی لیتر) | 50 | 50 | 100 | 60 | 60 |
| قیمت (اردیبهشت 1400) | 97.500 | 59.900 | 48.000 | 29.000 | 17.000 |
1- پرمترین (Permethrin)
2- لیندان (Lindan)
3- دایمتیکون (Dimethicone)
4- کوتریموکسازول (Co-Trimoxazole)
5- بنزیل الکل (Benzyl Alcohol)
6- ایورمکتین (Ivermectin)
7- مالاتیون (Malathion)
8- اسپینوسد (Spinosad)
از بین فراورده های موجود در ایران، پرمترین(permethrin) نسبت به بقیه ارجعیت دارد و همینطور ارزان تر است.
تخم این حشرات بسیار به موها می چسبند و به سختی جدا می شوند و همچنین ممکن است خالی باشند و به حشره تبدیل نشوند پس بسیار بسیار به ندرت باعث انتقال می شوند.
پس دانش آموزی که فقط تخم حشره دارد می تواند به مدرسه برود.
پرمترین برای کودکان بالای 2 سال می تواند استفاده شود و چون این دارو جذب ندارد کاملا بی خطر است.
پرمترین یک داروی حشره کش که برای درمان زخم و شپش قابل استفاده است و بصورت کرم،لوسیون روی پوست و بصورت لوسیون و شامپوبرای درمان شپش مو استفاده می گردد.همچنین برای از بین بردن حشرات روی لباس و پارچه ها اسپری میشود تا حشرات با تماس با البسه کشته شوند.
در واقع پرمترین با مختل کردن عملکرد نورونهای کنه و شپش باعث کشته شدن آنها می شود.از این داروی حشره کش در کشاورزی برای محافظت از محصولات زراعی نیز استفاده می گردد.
طبق تحقیقات اسفاده از پرمترین در دوره بارداری مشکلی ایجاد نمی کند.
پرمترین برای درمان شپش سر: بعد از شامپو زدن از شامپو یا لوسیون ضد شپش به سر و گردن خود بزنید و پس از 10 دقیقه بشوئید.
عوارض جانبی پرمترین: می تواند باعث سوزش بصورت خفیف در محل استفاده شود.ممچنین قرار گرفتن در معرض بیش از حد پرمترین می تواند باعث حالت تهوع،سر درد،ضعف عضلات ،بزاق بیش از حد،تنگی نفس و تشنج گردد.
مراقب باشید که پرمترین با چشم ها برخورد نکنند.
♦ قبل از استفاده حتما بروشور آن را کاملا مطالعه کنید.
♦ ابتدا موهای خشک خود را کاملا به پرمترین آغشته کنید و به آرامی با شانه ی موجود در جعبه موها را شانه کنید دقت کنید ماده به کف سر برسد 10 دقیقه صبر کنید و کاملا آبکشی نمایید، بهتر است آبکشی داخل سینک انجام شود تا زیر دوش حمام که روی بدنتان نریزد.
♦ این کار را 9 روز بعد هم تکرار کنید.
♦ به هیچ وجه از لیندان به عنوان درمان،خصوصا برای بچه ها بدون نظر پزشک یا داروساز استفاده نکنید.
لیندان جذب پوستی نسبتا بالایی دارد و در صورت وجود مشکل پوستی مثل زخم در ناحیه مورد استفاده، جذب آن به شدت بالا می رود و به علت نوروتوکسین بودن ممکن است باعث مواردی مثل تشنج و حتی مرگ شود.
این موارد بیشتر بعد از چند بار استفاده گزارش شده اند لذا این فراورده فقط باید یکبارمصرف شود.
پس از درمان مجدد با لیندان خودداری کنید.
لیندان در کودکان زیر 10 سال و یا با سابقه تشنج و سرع منع مصرف دارد.
لوسیون دایمتیکون به عنوان درمان شپش موی سر در اروپا استفاده می شود.
اثر این دارو بدین صورت است که:
یک ماده به نام silicon-base است که دور حشره را می پوشاند و آبرسانی حشره را مختل می کند و نسبت به آن مقاومت ایجاد نمی شود.
بسیار ماده بی خطری است و عوارضی ندارد به همین دلیل در دوران بارداری نیز استفاده می شود.
سر را کاملا با لوسیون آغشته کنید و اجازه دهید خشک شود محلول باید 8 ساعت یا یک شب روی سر بماند سپس آبکشی کنید و این عمل را 8 روز بعد تکرار کنید.
این دارو حتما به تشخیص و تجویز پزشک نیاز دارد.
ترکیب کوتریموکسازول خوراکی با پرمترین موضعی بسیار اثر بخشی بیشتری دارد.
کوتریموکسازول با از بین بردن باکتری های درون حشره باعث اختلال در تولید ویتامین B مورد نیاز شپش می شود.
TRIMETHOPRIM 10mg/kg هر 12 ساعت به مدت 10 روز با پرمترین موضعی اثر بخشی بیشتری در مطالعات نشان داده اند.
بنزیل الکل یک ماده ضد باکتری و ضد قارچ است و بعنوان دافع حشراتی مانند حشرات در محصولات بهداشتی مورد استفاده قرار می گیرد.
الکل بنزیل یک الکل معطر از گروه بنزیل که به اختصار BN نمایش داده می شود که پس کلمه اختصاری بنزیل الکل BnOh شناخته می شود.این ماده بطور طبیعی توسط بسیاری از گیاهان تولید می شود و معمولا در میوه و چای یافت می شود همچنین در انواع روغنهای اساسی از جمله گل یاس و سنبل نیز وجود دارد.
الکل بنزیل بعنوان ماده موثر در شامپو لوسیون های ضد شپش با میزان 5% به طور موثر برای درمان آلودگی به شپش مورد استفاده قرار می گیرد.
عوارض جانبی بنزیل الکل: سرطان زا نیست اما برای نوزادان خطرناک است و با تماس با چشم موجب تحریک آن و ایجاد سوزش و خارش و قرمزی می شود.
آیورمکتین دارویی برای درمان برخی عفونت های انگلی مانند آلودگی شپش سر،آسکاریازیس،عفونت کرم شلاقی و... می باشد.این دارو دارای 2 فرم خوراکی و موضعی پوستی دارد.این دارو نباید با چشم ها تماس داشته باشد.نحوه عمل آیورمکتین ،افزایش نفوذ پذیری غشای سلولی کرم ها ،انگل ها و حشرات است که موجب فلج شدن آنها و مرگشان می گردد.
آیورمکتین از طریق تداخل در عملکرد دستگاه عصبی و ماهیچه ها و بخصوص با تشدید مهارشدگی در انتقال پیام عصبی ، انگل ها را می کشد.
این دارو در فهرست داروهای ضروری سازمان جهانی بهداشت قرار دارد که مجموعه ای از بی خطر ترین و موثرترین داروهای نظام سلامت است.
عوارض جانبی بنزیل الکل: قرمز شدن چشم،خشکی پوست و احساس سوزش در پوست
نکات مهم در مورد مصرف بنزیل الکل:
♦ مصرف این دارو برای کودکان زیر 5 سال و وزن کمتر از 15 سال و همچنین کسانی که دچار بیماری کلیوی و کبدی هستند ممنوع است.
♦ استفاده ین دارو در دوران بارداری مشخص نشده اما مصرف آن در دوران شیردهی مانعی ندارد.
از کم خطر ترین سموم فسفره جهت حشره کشی است.سمیت ملاتیون بسیار کم و عوارض حاصله آن ناچیز است.
مالاتیون اثر سریع و نسبتا مداومی دارد و از مالاتیون بصورت پودر برای مصرف در منازل جهت از بین بردن حشرات خانگی مانند مگس،پشه ،کک و شپش استفاده می گردد.
اسپینوسد برای اولین بار در سال 1997 با نام تجاری tracer به بازار عرضه شد.
این حشره کش مستقیما سیستم عصبی مرکزی حشرات را هدف قرار می دهد و باعث فلج شدن و تشنج حشره می شود.
بیشتر افراد در ناحیه ای که شپش وجود دارد احساس خارش دارند.
در مورد شپش ( ت ن ا س ل ی ) می توانند لکه های آبی کمرنگ به همراه قرمزی و خارش مشاهده کنید.
برخی از افراد هم احساس خارش ندارند وفقط از طریق دیدن تخم حشره به وجود آن پی می برند.
تخم حشره راحت قابل دیدن است چون جشره خود را از دید پنهان می کند.
بله، برای درمان قطعی شپش ها می توانند:
به داروخانه مراجعه کنید و با مشورت با داروساز از یک لوسیون یا شامپویی که لزوما به تجویز پزشک نیاز ندارد استفاده کنید تا شپش ها را از بین ببرد.
قبل از استفاده حتما بروشور دارو را مطالعه کنید و با دقت طبق دستور آن از دارو استفاده کنید.
استفاده از شانه به تنهایی و بدون دارو نمی تواند کارآمد باشد.حتی اگر حشرات به کلی خارج شوند،تخم های آنها بعد از 8 روز به حشره بالغ تبدیل شوند.
ممکن است در مورد درمان های سنتی شپش مثل تخم مرغ، روغن زیتون، مایونز، سرکه و ... شنیده باشید اما پزشکان و متخصصین این درمان ها را هرگز توصیه نمی کنند.
- همچنین باید شپش هایی را که در خانه هست هم از بین ببرید.
- نحوه از بین بردن شپش های خانه:
- لباسهایتان را با آب گرم بشویید و با حرارت خشک کنید.
- مبل و تخت و فرش را جارو کنید.
- هر چیزی را که نمی توانید بشویید داخل کیسه در بسته قرار و 2هفته رها کنید.
- اگر شما و یا یکی از افراد خانواده و یا هر فردی که با شما زندگی می کند دچار شپش شد تمام افراد پیرامون وی باید از نظر شپش معاینه شوند.
اگر نمی توانید از شپش رهایی یابید به پزشک یا داروساز مراجعه کنید تا با صلاحدید وی دارو یا روش قوی تری برای شما پیشنهاد کند. اما سوال این است که چگونه می توان از شپش پیشگیری کرد؟
- عدم استفاده از لباس، تخت و وسایل شخصی فرد آلوده.
- عدم نزدیکی زیاد مثل آغوش گرفتن و رابطه ( ج ن س ی ) با فرد آلوده.
- عدم کنجکاوی فرد غیر متخصص برای دیدن شپش روی سر فرد آلوده.
- شستن فوری دست ها یا هر قسمتی که به طور عمد یا غیرعمد با فرد آلوده تماس پیدا کرده.
کودکان تا زمانی که شپش زنده روی سرشان موجود است (که با تأیید پزشک مشخص می شود) نباید به مدرسه بروند.
دانش آموزانی که با شپش های زنده تشخیص داده می شوند باید از تماس مستقیم (سر به سر) و خیلی نزدیک به بقیه خودداری کنند و نیازی نیست فورا به خانه فرستاده شوند می توانند در آخر زمان مدرسه به خانه رفته و درمان مناسب را آغاز کنند و دوباره به مدرسه برگردند.
تشخیص شپش سر:
گاهی تخم ها تا ماه ها بعد از یک شانه نرم باقی می مانند پس حد اقل دوبار کل سر را شانه کنید.
این کار را روی تخت یا زمین انحام ندهید. ترجیحا داخل حمام انجام دهید تا برروی موهای ریخته نظارت داشته باشید.
اگر موهایتان خیس است از یک نرم کننده برای سهولت در شانه کردن استفاده کنید.
پیدا کردن تخم ها بدون حشره و به تنهایی نمی تواند دلیل بر وجود هجوم فعال باشد چون گاهی تخم ها تا ماه ها بعد از درمان هم ممکن است پیدا شوند. (لزوما همه تخم ها به حشره تبدیل نمی شوند)
شپش سر به معنای کثیف بودن یا بیمار بودن فرد نیست.
هیچگونه بیماری خطرناک یا درازمدت توسط شپش وجود ندارد و منتقل نمی شود.
مطالب مرتبط: درمان ریزش مو
🔷برای انجام این کار باید فرزندتان را زیر نور نشانده و موهایش را به چند قسمت جدا کرده و هر قسمت را به دقت بررسی کنید. به دنبال تخم های حشره شپش که Nit نامیده می شوند، بگردید. تخم شپش، شبیه دانه های ریز سفیدی است که به موها چسبیده باشند.
🔷 بر خلاف شوره سر، شپش به راحتی از سر جدا نمی شود و کاملاً به مو می چسبد.
🔷 اگر به تخم شپش نور تابیده نشود، ممکن است زرد، قهوه ای و یا برنزه ای رنگ به نظر بیاید. امّا اگر به آن نور بتابانید، به رنگ شفاف بوده و در دو سانتیمتری کف سر روی موها می توانید آن ها را پیدا کنید.
🔷 شپش های بالغ و تخم های شپش، بیشتر بر روی موهای پشت گوش ها، پشت سر و بالای گردن مشاهده می شوند.
🔷 اگر خودتان یا فرزندتان شپش سر دارید، نکات زیر را حتماً رعایت کنید.
🔷 از شامپو یا محلول مخصوصی که به طور مخصوص برای درمان شپش ساخته شده است، استفاده کنید تا شپش ها را از بین ببرید.
🔷 ابتدا شامپو را به سر خود زده و کامل مالش دهید تا کف کند. سپس برای چند دقیقه بگذارید شامپو روی سرتان بماند و بعد سرتان را بشوئید.
🔷 محصولات مختلفی برای درمان شپش وجود دارند که همگی برای درمان آن مؤثر هستند امّا استفاده از این محصولات با هم تفاوت هایی دارد.
🔷 بنابراین، حتماً دستورالعمل روی محصول را خوانده و به طور کامل اجرا کنید و یا از دکتر پوست یا دکتر داروساز خود در داروخانه بخواهید تا دستور مصرف را برای شما توضیح دهند.
🔷 بعد از شامپو کردن مو، موهای خیس را با یک شانه ریز که در جعبه شامپو یا محلول قرار دارد به طور کامل و با دقت شانه کنید.
🔷 دندانه این شانه ها خیلی به همدیگر نزدیک تر از شانه ها معمولی هستند و خیلی بهتر می توانند شپش ها و تخم های آن ها را از روی موی سر از بین ببرند.
🔷 قبل از استفاده از محصولات ضد شپش، موی خود را با شامپوی معمولی بشوئید و سپس محصولات ضد شپش را استفاده کنید تا بیشترین تأثیر را داشته باشند.
🔷 با توجه به اینکه شامپوها و محلول های ضد شپش، شپش های بالغ را بهتر از تخم های شپش می توانند از بین ببرند، بر روی اکثر محصولات ضد شپش معمولاً توصیه می شود تا از شامپوها یا محلول ها به مدت 7 تا 10 روز استفاده کنید.
🔷 این کار کمک می کند تا تخم های شپشی که در این مدت به شپش بالغ تبدیل می شوند، هم از بین بروند و در نتیجه شپش کاملاً درمان شود.
🔷 به مدت چند هفته یک مرتبه در روز موها را با شانه مخصوص شانه کنید، تا اطمینان حاصل شود که شپش یا تخم شپشی روی سر باقی نمانده باشد. معمولاً انجام این کار با موهای خیس راحت تر است.
🔷 با استفاده از آب گرم تمام لباس ها، ملافه ها، لحاف، رو بالشی، بالش، تشک و هر چیزی را که در تماس با موی فرد می باشد به طور کامل بشوئید.
🔷 وسایلی را که قابل شستشو نیستند، مثل اسباب بازی ها و عروسک ها را برای مدت چند هفته در پلاستیک در بسته قرار دهید.
🔷 کف خانه، موکت، مبلمان و تمام اثاثیه خانه را به طور کامل جاوربرقی بکشید. امّا از اسپری های ضد شپش در خانه و بر روی وسایل استفاده نکنید. این اسپری ها در صورت استشمام می توانند بیشتر از خود شپش برای بدن شما و فرزندتان مضّر باشند.
🔷 شپش ها معمولاً مدّت زمان خیلی زیادی روی سر انسان زنده نمی مانند. بنابراین، بیشتر تلاش خود را صرف شانه کردن دقیق موهای خود کنید.
شپش ها نمی پرند و پرواز هم نمی کنند.
🔷 شپش ها معمولاً وقتی که بچه ها از کلاه یا شال گردن همدیگر استفاده می کنند و یا از شانه های همدیگر استفاده کرده و یا سرشان با هم تماس پیدا می کند، انتقال می یابند.
🔷 به فرزندان خود آموزش داده و یادآوری کنید که از وسایل شخصی دیگران استفاده نکرده و وسایل شخصی شان را با کسی به طور مشترک استفاده نکنند.
🔷اگر پس از انجام این نکات، همچنان بر روی سر شما یا فرزندتان شپش وجود داشت، حتماً به یک پزشک متخصص پوست مراجعه کنید.
برای تهیه هریک از محصولات فوق می توانید به سایت داروخانه آنلاین مهتاطب مراجعه کنید و اگر در مورد درمان شپش یا سایر محصولات ضد شپش سوالی داشته یا نیاز به مشاوره داشتید می توانید با شماره 53867-021 تماس گرفته و با من یا همکارانم در مجموعه داروخانه اینترنتی مهتاطب مشاوره نمائید.
📋مطالب پیشنهادی:
درمان شوره سر
راز سولفات در شامپو فاش شد!
Average rating: 4.5753497942236, based on 89 reviews from $0.0000 to $0.0000 