روزانه تعداد مراجعین زیادی برای درمان لک به داروخانه ما مراجعه می کنند که مشکل بیشتر این مراجعین لکه های پوستی روی صورت شان است. درمان لک صورت علاوه بر احیاء سلامتی پوست، به دلیل تاثیری که روی زیبائی دارد، مساله بسیار مهمی است. نکته مهم این است که معمولاً صورت و گردن به دوعلت بیشتر از سایر نواحی بدن لک می شوند:
پوست صورت و گردن هم بیشتر از بقیه بدن در معرض نور خورشید هستند و از هم پوست بقیه مناطق بدن نازک تر هستند.
اکثر مردم یا کرم ضد آفتاب نمی زنند یا از کرم های ضد آفتاب کم استفاده می کنند.
البته به غیر از این دو مورد، لک های پوستی به دلایل دیگری هم ممکن است به وجود بیایند که در ادامه در مورد آن ها توضیح خواهیم داد. به طور کلی روش هائی که برای درمان لک صورت به کار می روند، در نواحی دیگر بدن هم می توانند مورد استفاده قرار بگیرند تنها تفاوت این است که معمولاً محصولات درمان لک های صورت کمی ضعیف تر از درمان لک های روی بدن هستند که دلیل آن نازک تر بودن و آسیب پذیرتر بودن پوست صورت است.
علت به وجود آمدن لک های صورت
با اینکه به وجود آمدن لک روی پوست صورت، پروسه پیچیده ای دارد اما اگر بخواهیم آن را به زبان ساده توضیح بدهیم، به این شکل است که در حالت طبیعی، در لایه های زیرین پوست سلول های رنگ سازی وجود دارند که وظیفه آن ها تولید رنگدانه یا دانه های رنگی پوست است. این دانه های رنگ یا رنگدانه ها باعث می شوند پوست ما رنگ بگیرد و اگر به هر علتی این مواد روی پوست ما نباشند یا از بین بروند، پوست مان کاملاً سفید می شود. به طور کلی، ساختار پوست انسان به شکلی است که این سلول های رنگ ساز در لایه های عمقی پوست قرار گرفته اند به همین دلیل هم برای رنگ گرفتن سطح پوست، رنگدانه های تولید شده باید به طریقی به سطح پوست برسند که این کار توسط بافت هائی انجام می شود که عمق پوست را به سطح پوست متصل می کنند. در نتیجه پوست ما رنگ می گیرد. مهم ترین وظیقه این رنگدانه ها محافظت از پوست در مقابل اشعه های آفتاب است و اگر این رنگدانه ها نباشند یا از بین بروند، احتمال زیادی دارد که به سرطان پوست مبتلا شویم مگر اینکه به روش های دیگری از پوست مان محافظت کنیم. افرادی که بیماری لک و پیس (پیسی یا ویتیلگو) دارند، بعضی از نواحی پوست شان رنگدانه ندارد و به همین دلیل آن نواحی پوست شان کاملاً سفید است. دانستن پروسه تولید و توزیع رنگدانه ها در پوست به این دلیل اهمیت دارد که تمام روش های درمان داروئی لک صورت به دو روش عمل می کنند:
سلول های رنگ ساز را از کار می اندازند یا از بین می برند.
مانع از رسیدن رنگدانه های تولید شده به سطح پوست می شوند.
البته بعضی از کرم های روشن کننده پوست هم با پخش کردن رنگدانه ها روی سطح پوست مانع از تجمع رنگدانه ها در یک نقطه و به وجود آمدن لک روی پوست صورت می شوند اما تاثیر آن ها در مقایسه به کرم ها و محصولاتی که از دو روش بالا برای درمان لک صورت استفاده می کنند به مراتب کمتر است.
حال اگر بخواهیم علت های اصلی به وجود آمدن لکه های پوستی را دسته بندی کنیم، به دو دسته از عوامل زیر می رسیم:
علل و عواملی که باعث می شوند، سلول های رنگ ساز بیش از حد رنگ تولید کنند و در نتیجه رنگ پوست به صورت موضعی تیره شده و لک شود. مسائل هورمونی، بارداری، مسائل ژنتیک، مصرف بعضی داروها و ... در این دسته از علل ایجاد لک روی صورت قرار می گیرند.
عواملی که باعث می شوند رنگدانه های روی سطح پوست تغییر رنگ داده و تیره می شوند و در نتیجه پوست صورت شما لک شود.عواملی مااند آفتاب سوختگی یا ماندن طولانی زیر آفتاب، مصرف بعضی داروها، بعضی بیماری های پوستی، لک ناشی از جای جوش و ... در این دسته از عوامل ایجاد لک های صورت قرار می گیرند.
تشخیص نوع لک
به طور کلی روش های مختلفی برای طبقه بندی انواع لک وجود دارد که شامل دسته بندی بر اساس جنس لک، دسته بندی انواع لک بر اساس رنگ یا میزان تیرگی، دسته بندی لک بر اساس اندازه، و دسته بندی لک بر اساس علت ایجاد لک هستند. اما به طور کلی می توان انواع لک را به صورت زیر دسته بندی کرد:
لکهای معمولی (هایپرپیگمنتیشن)
لک بارداری (ملاسما)
لک آفتاب سوختگی (لنتیگو)
کک و مک
لک و پیس (برص یا ویتیلیگو)
نووس (مادرزادی)
لک های کافه لاته یا شیر قهوه ایی (مادرزادی)
تومور های سیاه رنگ (ملانوما)
معمولاً تشخیص نوع لک کار دشواری است و نیاز به مراجعه به متخصص پوست و یا مشاوره با یک دکتر داروساز دارد. به طور کلی روش هائی که در این مقاله برای درمان لک صورت معرفی می شوند تنها برای 4 نوع اول لک که در بالا ذکر شده قابل استفاده هستند و برای درمان لک و پیس، نووس، لک های کافه لاته و ملانوما حتماً باید به متخصص پوست مراجعه کنید. مهم ترین نکته ای که باید در مورد نوع لک ها بدانید این است که لک های کوچک با رنگ قهوه ای روشن، به طور کلی خطرناک نیستند و معمولا به راحتی قابل درمان هستند. اما لکه های پوستی بزرگ، لکه های پوستی به رنگ قهوه ای تیره، سیاه، آبی، قرمز یا رنگ های دیگر می توانند بسیار خطرناک باشند.به همین دلیل، به محض مشاهده این نوع لک ها در اسرع وقت به متخصصپوست مراجعه کنید. این نوع لک ها ممکن است بسیار خطرناک باشند و یانشانه یک بیماری خطرناک باشند. مطالب مرتبط: قوی ترین کرم های ضد لک ایرانی
پروسه درمان لک صورت
پروسه درمان لک های صورت سر اساس رنگ و اندازه لک، تعیین می شود. با این حال، در اکثر موارد پروسه درمان لک صورتبه سه مرحله تقسیم می شود:
درمان لک با کرم های ضد لک ضعیف: معمولاً درمان لک های صورت، در ابتدا با استفاده از یک کرم ضد لک ضعیف شروع می شود مگر اینکه متخصص پوست یا دکتر داروساز تشخیص دهد که لک قوی و یا بزرگ بوده از ابتدا درمان با استفاده از کرم های ضد لک قوی شروع شود. کرم های ضد لک ضعیف معمولاً شامل عصاره شیرین بیان، آربوتین، یا آزالائیک اسید و ... هستند. در صورتی که بعد از 1 تا 2 ماه از شروع درمان اندازه لک ها کوچکتر نشده باشند و تیرگی ناشی از لک ها روی پوست صورت کمتر نشود، با نظر متخصص پوست یا دکتر داروساز از کرم های ضد لک قوی تر باید استفاده کنید. البته توجه داشته باشید در صورتی که بعد از دو ماه رنگ لک های کمتر شد یا لک ها کوچکتر شدند،درمان را قطع نکنید و استفاده از کرم ها را ادامه دهید چون کل طول دوره درمان کامل لک صورت با استفاده از کرم های ضد لک ضعیف اغلب 4 تا 6 ماه خواهد بود.
درمان لک با کرم های ضد لک قوی: بسیاری از مراجعین ما به دنبال قوی ترین کرم ضد لک هستند که در کوتاه ترین زمان لک های صورت آن ها را از بین ببرد اما نکته مهم این است که معمولاً هر چقدر کرم های ضد لک قوی تر می شوند، عوارض جانبی آن ها هم بیشتر می شود به همین دلیل همفقط در صورتی که لک قوی و مقاوم به درمان باشد، متخصصان پوست استفاده از این کرم ها را توصیه می کنند. ترکیبات کرم های ضد لک قوی معمولاًشامل هیدروکینون، رزورسینول، یا کوجیک اسید و ... هستند. معمولاً اولین نتایج استفاده از کرم های ضد لک بعد از 1 ماه و نیم تا دو ماه قابل مشاهده خواهد بود، اما کل طول دوره درمان کامل لک صورت با استفاده از کرم های ضد لک قوی هم معمولاً بین 4 تا 6 ماه خواهد بود.
در صورتی که بعد از 2 ماه استفاده از کرم های ضد لک قوی، باز هم اندازه و رنگ لک های روی صورت تغییری نکرده باشند، دکتر متخصص پوست بسته به نوع، اندازه و محل قرارگیری لک، با استفاده از یکی از روش های تخصصی لک های شما را درمان خواهد کرد.
درمان های تخصصی (لیزر درمانی، مزوتراپی، درم ابریژن، میکرودرم ابریژن، RF، میکرونیدلینگ): با پیشرفت علوم پزشکی و مهندسی پزشکی روش های پیشرفته و تخصصی زیادی برای درمان لک ها به وجود آمده اند که مهم ترین این روش ها لیزر درمانی، مزوتراپی، درم ابریژن، میکرودرم ابریژن، RF، میکرونیدلینگ هستند. نکته مهم این است که برای درمان لک با استفاده از هر یک از این روش ها حتماً به متخصص پوست باید مراجعه نمائید و این روش های درمانی می بایست زیر نظر متخصص پوست انجام شوند.
این روش ها علاوه بر درمان لک های معمولی مقاوم به درمان داروئی برای درمان انواع دیگر لکه های پوستی مانند ملانوما، لک های نووس، لک های کافه لاته و لک های تیره رنگ و بزرگ هم مورد استفاده قرار می گیرند اما به دلیل هزینه بالا و عوارض جانبی زیاد معمولاً آخرین مرحله در درمان لک های عادی هستند. مطالب مرتبط: رفع تیرگی پوست با کرم هیدروکینون
مکانیسم اثر کرم های ضد لک صورت
کرم های ضد لک و روشن کننده برای اینکه بتوانند لک را از بین ببرند باید یکی یا هر دو عامل بالا را از بین ببرند، در نتیجه به یکی از 6 روش زیر باعث از بین رفتن لک می شوند.
سلول های رنگ ساز را از بین می برند. (هیدروکینون، آربوتین، آزلائیک اسید)
مانع از رسیدن مواد لازم برای تولید رنگ به سلول های رنگ ساز می شوند. (کوجیک اسید)
با فریب دادن سلول های رنگ ساز، به سلول ها پیام می دهند که رنگ زیادی زیر پوست تولید شده است و در نتیجه سلول های رنگ ساز دیگر دانه های رنگی تولید نمی کنند. (رزورسینول، هیدروکینون، آربوتین، آزلائیک اسید، عصاره شیرین بیان)
دانه های رنگی تولید شده را در سطح پوست پخش می کنند و مانع از تجمع دانه های رنگی و لک شدن پوست می شوند. (عصاره شیرین بیان)
مانع از انتقال دانه های رنگ تولید شده به سطح پوست می شوند. (نیاسین آمید)
دانه های رنگی تولید شده و سلول های تغییر رنگ داده را از بین برده و از روی پوست پاک می کنند (مواد لایه بردار مثل سالی سیلیک اسید، گلیکولیک اسید، اسید سیتریکو دیگر انواع AHA، رتینوئیدها مثل رتینول و ترتینوئین)
رویا میرنظامی 
