دهان هر موجود زنده میزبان میلیون ها موجود زنده است که برخی از آن ها خوب و بعضی دیگر بد هستند. برای بیشتر افرادی که سیستم ایمنی سالمی دارند، سیستم ایمنی بدن آن ها عوامل مضر را دفع یا کنترل می کند اما یکی از میکروارگانیسم قارچی وجود دارد که می تواند دهان و اطراف آن را درگیر کند. رشد بیش از حد این قارچ یک بیماری شایع است که بعضی از اوقات مادران و نوزادان با آن مواجه می شوند. برفک دهان یک بیماری عفونی شایع است که سبب تحریک داخل و اطراف دهان کودکان می شود. بیماری برفک دهان می تواند هر کسی را به خودش مبتلا کند اما این بیماری بیشتر بین نوزادان زیر شش ماه و افراد مسن شایع تر است.
برفک چیست؟
برفک زدگی دهان با ترک خوردن پوست در گوشه های دهان و لکه های سفید روی لب ها و زبان خودش را نشان می دهد. این لکه ها شبیه پنیر هستند و نمی توان آن ها را پاک کرد. این بیماری عفونی در بعضی از کودکان و نوزادان می تواند ایجاد درد کند و در بعضی دیگر خیر. علائم درد برفک دهان در نوزادان با احساس ناراحتی هنگام شیر خوردن خود را نشان می دهد. چرا که نوزاد دهانش درد می کند و قادر به تغذیه مناسب نیست.
دلایل ابتلای نوزادان به بیماری برفک دهان
برای پاسخ به این سوال که چرا دهان کودکان برفک می زند، باید گفت که نوزادان ممکن است به دلایل مختلفی به این بیماری مبتلا شوند. یکی از این دلایل کامل نشدن سیستم ایمنی بدن آن ها است چون نمی تواند به خوبی با ارگانیسم های خاص مبارزه کند. همچنین مادرانی که در دوران بارداری یا در حین زایمان به عفونت قارچی واژن شده اند، ممکن است این عفونت را به شکل برفک دهانی به نوزاد منتقل کنند. علاوه بر این، باکتری این بیماری می تواند در شیر مادر رشد کند و نوک سینه ها و مجاری شیر دهی را آلوده کند که منجر به عفونت و برفک دهان در نوزاد شود. اگر در حین بیماری نوزاد برای او آنتی بیوتیک تجویز شود، می تواند تعادل بین باکتری های خوب و بد را از بین ببرد و شرایط را برای رشد بیماری مساعد تر کند. اگر مادر در دوران بارداری یا نزدیک به زایمان آنتی بیوتیک مصرف کرده باشد، ممکن است عفونت متقاطع صورت بگیرد و بیماری در دوره شیردهی به مادر منتقل شود.دارو های ضد بارداری خوراکی و استروئید ها نیز می توانند در ایجاد برفک دهان نوزاد موثر باشند. استفاده از پستانک و دقت نکردن به بهداشت آن یک عامل مهم در ایجاد برفک دهان در نوزادان است. البته مادران شیرده در این دوره باید از مصرف بیش از حد شیرینی و لبنیات خودداری کنند. مادرانی که به دیابت یا کم خونی مبتلا هستند بیشتر مستعد این تا عفونت قارچی مثل برفک دهان هستند.
نشانه های برفک دهانی
یکی از نشانه های برفک دهان، نمایان شدن ضایعات سفید خامه ای در داخل دهان نوزاد است که با درد همراه است. به همین دلیل نوزاد در مکیدن شیر مادر یا هنگام تغذیه دچار مشکل می شود. این قسمت ها تحریک پذیر هستند و سبب بی قراری کودک می شوند. بعضی از نوزادان هنگام شیر خوردن از روی سینه لیز می خورند یا خوردنشان با صدا همراه است. احتمال بروز جوش پوشک در کودکانی که برفک دهان دارند بیشتر است. علائم این بیماری در مادران با ترک نوک سینه و سوزش و خارش همراه است. گاها ممکن است مادر متوجه درد نوک سینه اش شود یا در عمق سینه خود درد را حس کند که یک علامت برای عفونت برفک دهان است.
چرا در کودکان برفک دهانی رخ می دهد؟
اگر می خواهید بدانید که چرا دهان کودکان برفک می زند باید گفت که این بیماری در اثر رشد بیش از حد نوعی قارچ به نام کاندیدا آلبیکنس به وجود می آید. این قارچ نوعی مخمر است که رشد بیش از حد آن سبب بروز مشکل در دهان و اطراف آن می شود. البته این یک نوع باکتری مفید است که به طور طبیعی در دهان و سیستم گوارش انسان ها وجود دارد. یک سیستم ایمنی سالم می تواند حجم این قارچ ها را تا اندازه سالم کنترل کند اما اگر سیستم ایمنی بدن فرد دچار ضعف یا مشکل شود، رشد این باکتری ها از میزان نرمال فراتر می رود. مثلا سیستم ایمنی یک شخص در اثر بیماری یا شیمی درمانی ضعیف شده باشد یا در نوزادان به درستی شکل نگرفته باشد. وقتی این عوامل دست به دست هم می دهند، این باکتری بیش از حد رشد می کند و منجر به عفونت می شود. باکتری های این بیماری با سایر باکتری های خوب هم کنترل می شوند و این باکتری های خوب در این زمینه به سیستم ایمنی بدن کمک می کنند. اما گاهی ممکن است بر اثر مصرف زیاد آنتی بیوتیک این باکتری های خوب از بین بروند و تعداد باکتری های برفک دهان زیاد شود. البته دارو های استروئیدی نیز می توانند سبب بروز برفک دهان نیز شوند.
چگونه از برفک دهان کودکان جلوگیری کنیم؟
بیماری برفک دهان یک نوع عفونت شایع در میان نوزادان است. اما برای دانستن اینکه چرا دهان کودکان برفک میزند و چگونه می توان از آن جلوگیری کرد پروتکل های زیر مفید هستند و می توانند احتمال بروز دوباره برفک دهانی را کاهش دهند.
1) پستانک و اسباب بازی هایی که کودک در دهانش قرار می دهد را به مدت بیست دقیقه بجوشانید.
2) نوک بطری شیر نوزاد و پستانک را به صورت هفته ای عوض کنید.
3) اگر مادر شاغل است و برای شیر دادن فرزند خود از پمپ سینه استفاده می کند، قطعاتی که با شیر مادر در تماس هستند نیز باید به مدت بیست دقیقه جوشانده شوند و پد های مرطوب سینه باید دور ریخته شوند.
4) برای از بین بردن باکتری های روی لباس می توانید از سفید کننده یا سرکه استفاده کنید.
5) شستن مکرر دست ها به خصوص بعد از تعویض پوشک کودک
6) خشک کردن دست ها با دستمال کاغذی و انتقال آن ها به سطل زباله
7) اگر نوزاد راش پوشک دارد نباید از دستمال مرطوب استفاده کرد. بلکه باید از یک پارچه تمیز و آب استفاده کرد. همچنین برای ضد عفونی کردن پارچه می شود آن را به سرکه آغشته و بعد ضد عفونی کرد.
8) باید تا حد امکان اجازه داده شود تا کودک بدون پوشک باشد. پوشک های پارچه ای خیلی بهتر از پوشک های یک بار مصرف هستند.
درمان برفک دهان کودک و نوزاد
اگر فکر می کنید که فرزند تان به بیماری برفک دهان مبتلا شده است در درجه اول حتما به یک پزشک مراجعه کنید. در بعضی از موارد برفک دهان ظرف دو هفته یا کمتر خود به خود درمان می شود. اما با مراجعه به پزشک ممکن است برای فرزند شما محلول ضد قارچ تجویز کند. نحوه استفاده از آن به این صورت است که محلول با استفاده از یک اسفنج مخصوص بر روی محل زخم و اطراف آن مالیده می شود.
داروهای مخصوص درمان برفک دهان
در صورت مشاهده علائم برفک دهان در نوزادان یا سینه مادر، باید سریعا به پزشک مراجعه شود تا مورد درمان قرار بگیرد و این بیماری به راحتی و به سرعت بین مادر و کودک منتقل می شود. نکته ای که باید مورد توجه قرار بگیرد این است که مادر و کودک هر دو باید همزمان مورد معالجه قرار بگیرند تا امکان بروز مجدد وجود نداشته باشد.
به طور معمول درمان تا دو هفته پس از از بین رفتن همه علائم ادامه می یابد. در این دوره نیازی نیست تا شیردهی به نوزاد متوقف شود، چرا که اکثر روش های درمانی تداخلی با روند شیردهی تداخلی ندارند. معمولا برای درمان بیماری برفک دهان داروی نیاستین مورد استفاده قرار می گیرد. قطره خوراکی نیاستین برای نوزاد تجویز می شود و کرم آن برای مالیدن بر روی سینه های مادر نوزاد توصیه می شود. در موارد خاص که در آن مجاری شیر مادر درگیر شده است، دارو های خوراکی نیاز است. موارد دیگر باید توسط پزشک معالج باید مورد درمان قرار بگیرد.
نتیجه گیری
برفک دهان یک بیماری بسیار شایع در بین نوزادان و کودکان است. این بیماری یک نوع عفونت قارچی به نام کاندیدا آلبیکنس است که سبب درد در دهان نوزادان و کودکان می شود و تغذیه آن ها را با مشکل مواجه می کند. همچنین این بیماری سبب بروز ناراحتی هایی در مادران می شود. از نشانه های این بیماری، ایجاد لکه های سفید درون دهان نوزاد و بی قراری هنگام شیر خوردن است. راه های زیادی برای جلوگیری از این بیماری وجود دارد مثل ضد عفونی کردن پستانک و وسایل کودک و نوزاد، تعویض به موقع نوک شیشه شیر، شستن مکرر دست ها و عدم مصرف بیش از حد شیرینی و لبنیات توسط مادران. البته برای درمان این بیماری دارو هایی وجود دارد که هم برای کودک و هم برای مادر به صورت هم زمان تجویز می شود تا از بروز مجدد این بیماری جلوگیری شود. مادران باید بلافاصله پس از مشاهده اولین علائم در فرزند خود به پزشک مراحعه کنند. چرا که این بیماری سبب تغذیه نادرست کودک می شود و می تواند آسیب هایی به نوزاد وارد کند. همچنین مادران با حس درد در سینه خود باید متوجه بیماری برفک دهان باشند.
برای مشاوره جهت درمان برفک دهان کودکان می توانید با شماره 02165389342 تماس بگیرید و یا در واتساپ-تلگرام به شماره 09358343612 پیامک دهید تا بتوانید مستقیما با پزشکان داروساز و مشاوران متخصص در داروخانه آنلاین مهتاطب صحبت کنید و مشاوره های لازم را بگیرید
