احتمالا این جمله را زیاد شنیده اید که پا قلب دوم انسان است. در واقع باید گفت وجود کوچک ترین مشکلی در پا ها می تواند کل زندگی ما را تحت تاثیر قرار دهد و حتی در مواردی زندگی را با اختلالات شدیدی رو به رو کند. یکی از مشکلات شایع در کف پا و انگشتان احساس سوزن سوزن شدن و یا بی حسی است که می تواند دلایل متفاوتی داشته باشد. این حس در اکثر مواقع کوتاه مدت است و به سرعت رفع می شود؛ ولی ممکن است در شرایط خاص پزشکی طولانی مدت و تکرار شونده باشد. در مقاله پیش رو قصد داریم علت گزگز و سر شدن پا را بررسی کنیم و شما را با روش های موثر در کاهش این مشکل آشنا کنیم.
دلایل گزگز و سر شدن پا
احساس سوزن سوزن شدن و بی حسی در پا ممکن است ناشی از یک اختلال عصبی باشد که نه تنها آزار دهنده است، بلکه می تواند باعث بروز مشکلات حرکتی و عدم تعادل و مشکلات جبران ناپذیر شود. بیماری های سیستمیک مانند بیماری شریان محیطی (PAD) و دیابت از جمله مواردی هستند که می توانند موجب آسیب های عصبی مختلف و بی حس شدن پا ها شوند.
طبق نظر متخصصین پنج علت گزگز و سر شدن پا شامل موارد زیر است:
🔷 نوروپاتی و نوروما:این دو مشکل شرایطی هستند که بر عملکرد اعصاب تأثیر می گذارند. عوارض ناشی از بیماری های سیستمیک مانند دیابت می تواند باعث آسیب دیدن اعصاب اندام های مختلف از جمله دست و پا شود. نوروما و نوروپاتی عملکرد صحیح عصب را تحت تاثیر قرار می دهد و آن را مختل می کند.
🔷 آسیب دیدن پا یا مچ آن: بروز حادثه و آسیب دیدن استخوان و بافت نواحی مختلف پا می تواند اعصاب را تحت تاثیر قرار دهد و منجر به احساس گزگز و بی حسی شود.
🔷 صافی کف پا:صاف بودن بیش از حد کف پا و یا پروناسیون که شاید از نظر شما اهمیت چندانی نداشته باشد، می تواند علت گزگز و سر شدن پا باشد.
🔷 آسیب به ستون فقرات:آسیب دیدن ستون فقرات بر روی اعصاب متصل شده به پا ها تاثیر می گذارد و موجب بی حسی و گزگز و سوزش می شود.
🔷 استفاده از کفش نامناسب: کفش های خیلی تنگ انگشتان پا را به هم فشار می دهند و می توانند بر عصب ایجاد کننده نورومای فشار وارد کنند. استفاده از کفش هایی با پنجه پهن تر و سفارشی که فشار را به یک میزان در کل پا توزیع می کنند در رفع این مشکل می تواند بسیار موثر باشد.
خاطرتان باشد اگر احساس سوزن سوزن شدن پا و بی حسی آزاردهنده آن خود دارید، برای تشخیص و درمان مناسب حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.
کمبود چه ویتامین و مواد معدنی ای در بدن باعث سر شدن پا می شود؟
احساس سوزش در کف پا و پاشنه و بالشتک انگشتان، یک شکایت پزشکی غیر معمول نیست. شدت علائم ممکن است از یک ناراحتی خفیف تا درد شدید و مزمن متفاوت باشد که به طور قابل توجهی در فعالیت های روزانه اختلال ایجاد می کند و باعث ناتوانی می شود.
در پاراگراف قبل چندین علت گزگز و سر شدن پا را بررسی کردیم؛ اما علاوه بر موارد اشاره شده، کمبود ویتامین های خانواده B، به ویژه B12، B1، B6، E و نیاسین، در افرادی که عادات غذایی نامتعادل و نامناسب دارند ممکن است موجب سوزش و سر شدن پا شود. کمبود ویتامین B در افرادی که مشکل جذب آن را در روده دارند نیز دیده می شود. علائم و نشانه های کمبود ویتامین B12 و اسید فولیک اغلب غیر اختصاصی هستند و بسته به شدت کمبود ممکن است متفاوت باشند. درد زبان و دهان، رنگ پریدگی پوست، تضعیف سیستم ایمنی، اختلالات قاعدگی یا ضربان قلب بالا از جمله علائمی هستند که همراه با بی حسی، گزگز و سوزش در پا ها ظاهر می شوند. اگر این علائم را تجربه کردید، بهتر است برای تشخیص و درمان مناسب کمبود ویتامین های مختلف با پزشک خود مشورت کنید. از آنجایی که کاهش سطح ویتامین می تواند اصلی ترین علت گزگز و سر شدن پا باشد و بیشتر منابع ویتامین و مواد معدنی مورد نیاز بدن در محصولات حیوانی مانند گوشت و تخم مرغ یافت می شود، گیاهخواران ممکن است بیشتر در معرض مشکلات این چنینی قرار بگیرند. علاوه بر این، افراد مسن، اشخاصی که عادات غذایی نادرست دارند و یا افرادی که از بیماری کرون رنج می برند، نیز مستعد ابتلا به کمبود مواد معدنی و ویتامین، مخصوصا خانواده B هستند. از آنجایی که ویتامین B12 با تحریک تولید میلین (ماده ای که سلول های عصبی را جدا می کند و هدایت نورون ها را تضمین می کند) نقشی کلیدی در عملکرد صحیح سیستم عصبی ایفا می کند، سطوح پایین آن منجر به آسیب های عصبی مختلف از جمله نوروپاتی سوزش پا می شود که خوشبختانه قابل درمان است. با تشخیص صحیح و به موقع و تأمین روزانه ویتامین های ضروری بدن، می توانید از اعصاب خود مراقبت کنید.
سر شدن پا نشانه چیست؟
ساده ترین علت گزگز و سر شدن پا ممکن است نشستن طولانی مدت در وضعیتی باشد که فشار زیادی بر اعصاب وارد می شود و یا جریان خون را کاهش می دهد؛ اما همان طور که گفته شد، بی حسی طولانی مدت یا بدون دلیل ممکن است نشانه ای از یک بیماری زمینه ای باشد.
سر شدن پا می تواند نشانه وجود یک یا چند مشکل که در ادامه گفته شده است باشد:
✅ جراحت: صدمات وارده شده به نیم تنه، ستون فقرات، باسن، ساق پا، مچ و نواحی دیگر پا می تواند به اعصاب فشار وارد کند و باعث بی حس شدن پا ها شود.
✅ دیابت:برخی از افراد مبتلا به دیابت دچار نوعی آسیب عصبی به نام نوروپاتی دیابتی می شوند. نوروپاتی دیابتی می تواند باعث بی حسی، سوزن سوزن شدن و بروز درد در پا ها شود.
✅ مشکلات کمر و سیاتیک:مشکلات موجود در قسمت پایین کمر، مانند شکستگی یا بیرون زدگی دیسک های ستون فقرات، می تواند باعث فشرده شدن عصب سیاتیک شود. از آنجایی که این عصب به پا متصل است، موجب بروز اختلالات حسی در آن می شود.
✅ سندرم تونل تارسال: تونل تارسال فضای باریکی در قسمت داخلی مچ پا است. سندرم تونل تارسال زمانی اتفاق می افتد که عصب عبور کرده از پشت ساق و مچ پا، فشرده می شود و یا آسیب می بیند. ✅ بیماری شریان محیطی (PAD): این بیماری باعث باریک شدن شریان های خون محیطی در دست و پا می شود. به این ترتیب میزان خون پمپاژ شده به این قسمت های بدن کاهش پیدا می کند و فرد احساس بی حسی می کند.
✅ تومورها یا سایر رشدهای غیر طبیعی:تومورها، کیست ها، آبسه ها و ضایعات خوش خیم (غیر سرطانی) می توانند بر مغز، نخاع یا هر بخشی از پا ها فشار وارد کنند. این فشار می تواند جریان خون را در پا ها محدود کند و باعث بروز بی حسی شود.
بنابراین بهتر است در صورت مشاهده بی حسی های طولانی، علت گزگز و سر شدن پا در بدن خود را بررسی کنید؛ زیرا می تواند نشان دهنده وجود مشکلات گفته شده باشد.
آیا سر شدن پا با کم خونی ارتباط دارد؟
این سوالی است که معمولا زیاد مطرح می شود، آیا علت گزگز و سر شدن پا می تواند کم خونی باشد؟ برای رسیدن به جواب این سوال ابتدا لازم است اطلاعات مختصری در مورد کم خونی داشته باشیم.
کم خونی یک اختلال شایع است که افراد بسیاری در سراسر دنیا با آن درگیر هستند. این مشکل زمانی ایجاد می شود که تعداد گلبول های قرمز بدن شما کم باشد و یا بدن به اندازه کافی هموگلوبین تولید نکند. هموگلوبین پروتئینی در گلبول های قرمز خون است که وظیفه انتقال اکسیژن از ریه ها به سایر قسمت های بدن را بر عهده دارد. از آنجایی که اندام ها و بافت های مختلف بدن برای عملکرد صحیح به اکسیژن نیاز دارند، کم خونی می تواند علائم گسترده ای داشته باشد که یکی از آن ها گزگز و سر شدن انگشتان دست و پا است. در واقع زمانی که خون به اندازه کافی به اندام های مختلف بدن از جمله دست ها و پا ها نرسد، می تواند باعث احساس سردی و بی حسی شود.
راه های درمان گزگز پا چیست؟
برای پیدا کردن بهترین راه درمان رفع بی حسی انگشتان، ابتدا باید علت گزگز و سر شدن پا را پیدا کنیم، که تشخیص این موضوع در تخصص پزشک معالج است. بعد از تشخیص، معمولا پزشک از گزینه های دارویی زیر برای رفع این مشکل استفاده می کند:
1) تجویز دارو های ضد افسردگی مانند دولوکستین و میلناسیپران 2) استفاده از کورتیکواستروئید ها که موجب کاهش التهاب مزمن و بی حسی مرتبط با بیماری هایی مانند ام اس می شود. 3) تجویز گاباپنتین و پره گابالین، دارو هایی که سیگنال های عصبی را مسدود می کنند یا تغییر می دهند و در کاهش بی حسی موثر هستند.
4) برای کاهش بی حسی ناراحت کننده در پا ها می توانید از درمان های خانگی زیر نیز استفاده کنید: 5) استرس خود را کنترل کنید. 6) به اندازه کافی استراحت کنید. 7) ورزش های مناسب با فیزیک و شرایط خود انجام دهید. 8) مصرف الکل را به حداقل برسانید و یا کلا حذف کنید. 9) با استفاده از یخ به کاهش فشار و تورم اعصاب کمک کنید. 10) برای کاهش فشار به عصب های پا از کفش های مناسب و طبی استفاده کنید. 11) برای شل شدن عضلات سفت و رفع درد یا انقباض موجود در ماهیچه ها از کیسه آب گرم استفاده کنید. 12) از یک رژیم غذایی سالم و متعادل و سرشار از ویتامین ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن به ویژه ویتامین B پیروی کنید.
جمع بندی در مقاله پیش رو سعی کردیم علت گزگز و سر شدن پا را به طور کامل بررسی کنیم و شما را با دلایل احتمالی بروز این مشکل آشنا کنیم. افراد مبتلا معمولاً در مچ پا و پاشنه احساس بی حسی، سوزش، سوزن سوزن شدن و درد دارند. وجود آسیب در عصب های پا، مصرف بیش از اندازه الکل، کمبود ویتامین خانواده B و داشتن بیماری های زمینه ای از جمله دیابت و کم خونی و چربی زیاد از دلایل اصلی بروز این مشکل است. پزشک معالج با توجه به نشانه ها وعلائم موجود، دلیل اصلی ظاهر شدن مشکل را پیدا می کند و با تجویز داروی مناسب و مراقبت های خانگی به رفع آن کمک می کند.
دکتر رویا میرنظامی 
